Ապրիլի 24-ը ողբերգական հիշեցում է այն մասին, թե դարեր շարունակ ինչ են հանդուրժել եւ շարունակում հանդուրժել քրիստոնյաները: Այս մասին Algemeiner պարբերականում հրապարակված հոդվածում գրել է իսրայելցի լրագրող Լելա Ջիլբերտը:
«Ինչպես նախկինում գրել եմ Philos Project-ի համար պատրաստած հոդվածում, երբ ժողովրդի առաջնորդների սպանության մասին լուրերը տարածվեցին Թուրքիայում, սարսափ տիրեց հայկական քաղաքներում եւ գյուղերում, որտեղ 1915 թվականին շուրջ 2.1 մլն մարդ էր ապրում: Մինեսոտայի համալսարանի Հոլոքոստի եւ Ցեղասպանության ուսումնասիրությունների կենտրոնի համաձայն, 1922 թվականին այնտեղ ողջ էր մնացել միայն 387.800 հայ:
Իհարկե, ամբողջ աշխարհի քրիստոնյա հայերը չեն մոռանա իրենց նախնիների ճակատագիրը: Նրանց դա թույլ չեն մոռանալ նաեւ Մերձավոր Արեւելքի հակաքրիստոնեական ուժերը:
Ընդամենը 2 տարի առաջ սուննի ռադիկալները հարձակվեցին Սիրիայի հայկական Քեսաբ գյուղի վրա: Եկեղեցիները պղծվեցին, իսկ բնակիչներն արտաքսվեցին: Քաղաքը գրավեցին ալ-Քաիդայի ահաբեկիչները:
Քեսաբի վրա հարձակման զոհերից շատերը Թուրքիային մեղադրում են այն բանում, որ նա մատների արանքով է նայում ոչ հեռու գտնվող թուրքական սահմանն անցած բռնազավթողներին:
Անհնար է հետեւել 2014 թվականին Քեսաբից հեռացած քրիստոնյա հայերի ճակատագրին: Մի շարք հաշվետվությունների համաձայն, նրանց թիվը մի քանի հարյուրի է հասնում: Ճակատագրի հեգնանքով՝ նրանցից շատերը 1915 թվականի ցեղասպանությունը վերապրածների՝ արդեն տարեց որդիներն ու դուստրերն էին, որոնք բնակություն էին հաստատել Քեսաբում:
2016 թվականին իրադարձությունները կրկնվեցին: Ապրիլի 26-ին AsiaNews-ին հեռախոսով տված հարցազրույցում հալեպահայ Սեւակ Թաշճյանը հայտարարեց, որ այդ իրադարձությունների համար պատասխանատու են Թուրքիայի աջակցությունը վայելող եւ ազատորեն թուրք-սիրիական սահմանը հատող իսլամական ահաբեկչական խմբավորումները:
«Մենք արթնացանք ռումբերի ձայներից: Դա Թուրքիայի նվերն էր: Կրակը տարածվեց մի շարք թաղամասերում, եւ մենք ռումբերի տարափի տակ նետվեցինք փրկելու ծերերին եւ հիվանդներին՝ նրանց տներից ստորգետնյա ապաստարաններ տանելով»,- նշեց նա:
Մեկ օր անց Գուձոնի ինստիտուտի Հավատքի ազատության կենտրոնից իմ գործընկեր Նինա Շեան Հալեպից հայ հոգեւորական Հարություն Սելիմյանից PDF-ով նյութ ստացավ: Դրանում Հալեպի վրա հարձակումների նոր մանրամասներ կան, լուսանկարներ, որոնք ստիպում են քարանալ տեղում. «Հալեպում իրադրությունը սրվեց 2016 թվականի ապրիլի 24-ից: Տասնյակ հրթիռներ վնասեցին կամ ամբողջությամբ ոչնչացրեցին հիմնական քրիստոնյաներով բնակեցված թաղամասերի շենքերը: Ընդդիմությունն ուժեղացրեց Ասադի ուժերի կողմից վերահսկվող Հալեպի թաղամասերի վրա հարձակումները:
Վերջին 3 օրերին Հալեպը մշտապես ռմբակոծվել է: Չնայած կրակում են միեւնույն դիրքերից, հայտնի չէ, թե հատկապես որ խմբավորումն է կրակ արձակում:
Մենք բոլոր՝ հատկապես ընդդիմադիր ուժերին սատարող արեւմտյան կառավարություններին կոչ ենք անում անհապաղ գործադրել ազդեցության բոլոր լծակները, որպեսզի հայկական թաղամասերի վրա հարձակումները դադարեցվեն: Այն կառավարությունները, որոնք քայլեր չեն ձեռնարկի այդ գործողություններըր կանխելու համար, հակահայկական հարձակումների եւ այլ հանցագործությունների հանցակիցը կհամարվեն»:
Մեկ այլ բռնկում գրանցվեց հայկական քրիստոնեական Լեռնային Ղարաբաղում: Ես այս շրջանի հետ անձնական կապեր ունեմ:
Արեւմուտքում շատերը նույնիսկ չգիտեն Ղարաբաղի մասին, որը տեղի հայերն Արցախ են կոչում, ինչպես նաեւ նրա դաժան պատմության մասին: Այս շրջանը, որը նախկինում Հայկական թագավորության մաս էր կազմում եւ արմատներով մինչեւ 2-րդ դարն է հասնում, կամայականորեն քարտեզը վերաձեւած Ստալինի օրոք ընդգրկվեց մահմեդական Ադրբեջանի կազմում:
Սեպտեմբերի 11-ի հարձակումներից մի քանի օր անց ես ընկերներիս հետ Ղարաբաղ մեկնեցի: Մեզ հետ էր բարոնուհի Քերոլայն Քոքսը՝ մարդու իրավունքների հերոսուհի պաշտպանը, Լորդերի պալատի անդամը (ավելի ուշ ես բախտ ունեցա գրել նրա կենսագրությունը): Խորհրդային միության փլուզումից հետո եւ Ղարաբաղում պատերազմի ժամանակ Քոքսը մեծ ջանքեր է գործադրել հայերին օգնելու համար:
Ինչպես եւ ժամանակակից աշխարհի բազմաթիվ հակամարտություններում, այս դեպքում նույնպես կրոնական բաղադրիչ կար: Քրիստոնյա հայերը ցանկանում էին անկախանալ թուրքամետ կողմնորոշմամբ մահմեդական ադրբեջանցիներից: Հայոց ցեղասպանության մասին հիշողությունը միշտ նրանց հետ է, եւ նրանք ցանկանում էին հնարավորինս պաշտպանել իրենց Հայաստանի սահմաններում:
Ինչ-որ հրաշքով հայերը հաղթեցին ադրբեջանցիներին՝ չնայած վերջինների մարդուժի եւ սպառազինությունների առավելություններին:
Հակամարտության ավարտին ադրբեջանցները ծառայության վերցրին ջիհադականներին: Միայն սա ինձ շատ բան է ասում:
Բարոնուհի Քոքսը, որին հաջողվել է մեծ խմբաքանակներով դեղորայք եւ կենսական նշանակության այլ ապրանքներ հասցնել հայերին, մեզ տարավ մարտերի վայրերով, որտեղ մենք զրուցեցինք պատերազմը վերապրած քրիստոնյաների հետ:
Ադրբեջանի վերջին գործողությունները ցույց են տալիս, որ հրադադարի ռեժիմի ամրապնդման նոր միջոցներ են անհրաժեշտ: Առանց վերահսկողության մեխանիզմների Ադրբեջանն ավելի ռազմատենչ է դառնում՝ պատասխանատվություն չկրելով խախտումների համար: Իրավիճակը պետք է փոխվի:
Նախագահ Ալիեւի համար ընտրությունը պարզ է. կա՛մ դիվանագիտական բանակցություններ հայերի հետ՝ խաղաղության պայմաններում, կա՛մ իրավիճակի սրացման ռազմատենչ եւ անպտուղ քաղաքականություն:
Եթե նա ընտրի երկրորդը, պետք է իմանա, որ Ադրբեջանի ցանկացած ագրեսիա միայն կուժեղացնի Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության փաստարկներն այն մասին, որ հարկավոր է գնալ Կոսովոյի ճանապարհով:
Ի՞նչ ունենք հիմա:
Հայոց ցեղասպանություն:
Ասորիների եւ եզդիների ցեղասպանություն Իրաքում եւ Սիրիայում:
Հարձակումներ Փարիզում, Բրյուսելում, Երուսաղեմում եւ Սան Բերնարդինոյում: Կոտորածներ Նիգերիայում եւ Սուդանում: Գլխատումներ Լիբիայում եւ Ֆիլիպինններում:
Եվ սա միայն երկարատեւ պատերազմի մի քանի ճակատներն են, ինչպես այն կոչում են որոշ լրագրողներ:
Մենք այն չենք հայտարարել: Պատերազմ են հայտարարել մեզ: Եթե ուզում եք իմանալ, ինչի մասին է այն, հարցրեք հայերին, ասորիներին կամ իսրայելցիներին:
Իսկ եթե ուզում ենք ամեն ինչ ավելի պարզ սեփական աչքերով տեսնել, անցել սահմանագիծը: Աղոթե՛ք հանուն խոհեմության»:
