Ապրիլի 22-ին Երևանում տեղի ունեցավ «Թուրքիայի պատմություն. 100-ամյա պետության քաղաքական ուրվագծերը» գրքի շնորհանդեսը։ Գրքի համահեղինակ, թուրքագետ Ռուբեն Մելքոնյանն ասել է, որ սա առաջին գիրքն է, որ հայ մասնագետներն են գրել։ Աշխատությունը գրված է փաստերի և արխիվային նյութերի հիման վրա։ «Փորձ է արվել շրջանցել զգացմունքները և ներկայացնել Թուրքիան այնպիսին, ինչպիսին կա»,- ասաց նա։
Գրքում նկարագրված են հայ-թուրքական հարաբերություններին, Թուրքիայում հայկական գործոնին, Թուրքիայում հայկական եկեղեցու խնդիրներին և այլ հարցերի առնչվող իրադարձություններ: Ընդգրկված են նաև 44-օրյա պատերազմի իրադարձությունների, թուրք-ադրբեջանական տանդեմի փոխազդեցության, Շուշիի հռչակագրի և նոր ագրեսիվ միլիտարիստական տարրերով հագեցած թուրքական արտաքին քաղաքականության հնարավոր փոփոխությունների թեմաները:
Կանխատեսումներ կան նաև հայ-թուրքական հարաբերությունների վերաբերյալ, մասնավորապես ինչպիսին կլինի Թուրքիան Էրդողանից հետո, և ով կդառնա նրա իրավահաջորդը։ «Հայ հասարակությունը իրականությանը չհամապատասխանող կեղծ երեւույթներից խուսափելու համար պետք է իմանա՝ իրականում ինչպիսին է Թուրքիան: Բացի դրանից, կարևոր է նաև, որ ուսանողները ճանաչեն Թուրքիան և այս երկրի մասին օբյեկտիվ գիտելիքների տիրապետեն»,- հավելել է հեղինակը։
Նա անդրադարձել է 1961 թվականի իրադարձությանը, երբ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Վազգեն Ա-ն այցելեց Թուրքիա՝ հասնելու համար նրան, որ Հայ Առաքելական Եկեղեցու Կոստանդնուպոլսի պատրիարքի պաշտոնում հայամետ հոգեւորական ընտրվի։
«Դա նրան հաջողվեց: Ավելին, Վազգեն Առաջինին ընդունեցին պետական բարձր մակարդակով, երկրի նախագահի մակարդակով, որը հետագայում գրեց, որ տպավորված է Վազգեն Առաջինի գրագիտության մակարդակով»,- հավելել է փորձագետը։
Գրքի մյուս համահեղինակը՝ թուրքագետ Վահրամ Տեր-Մաթևոսյանն էլ հավելել է, որ 20-րդ դարի Թուրքիայի պատմությունը ցույց է տվել, որ Մուստաֆա Քեմալի՝ «վերևից» աշխարհիկացում պարտադրելու քաղաքականությունը երկար կյանք չի կարող ունենալ։ «Դրա վկայությունը քաղաքական գաղափարախոսության մեջ իսլամիզմի և թյուրքական ազգայնականության սինթեզի ի հայտ գալն էր, որը 1980-80 թվականներին պետական գաղափարախոսություն դարձավ։ Էրդողանի Թուրքիան այս գաղափարախոսության շարունակությունն է»,- պարզաբանել է Տեր-Մաթևոսյանը։
Գրքի կազմմանը մասնակցած մեկ այլ թուրքագետ՝ Վարուժան Գեղամյանը, հավելել է, որ 20-րդ դարի Թուրքիայի ամբողջ պատմությունը ցույց է տալիս, որ այս երկիրը միշտ ձգտում է ավտորիտարիզմի, նույնիսկ եթե այս կամ այն ուժը գալիս է ժողովրդավարական կարգախոսներով։ Նա հիշեցրել է, որ Քեմալի օրոք Թուրքիան եռանդով ձգտում էր որդեգրել ֆաշիզմի գաղափարները։
«Թյուր կարծիք կա, որ Էրդողանի հակառակորդները լավ են մեզ համար։ Մինչդեռ Թուրքիայի առանձին քաղաքական ուժերի արտաքին քաղաքական հայեցակարգերում տարբերություն չկա։ Այս առումով Թուրքիայի էլիտաները մեծ մասամբ ոչնչով չեն տարբերվում միմյանցից»,- նշել է Գեղամյանը։
