Հայաստանի անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեն հրապարակել է այս տարվա օգոստոսին անշարժ գույքի շուկայի վերաբերյալ իր հերթական զեկույցը: Այս հրապարակումներում քաղաքացիներին հիմնականում հետաքրքրում են անշարժ գույքի գները, հատկապես մայրաքաղաքի բնակարանների համար:

Երեւանում օգոստոսին բնակարանների առքուվաճառքի գործարքների թիվը հուլիսի համեմատ նվազել է 8,4%-ով: Անցյալ տարվա օգոստոսի համեմատ այս ցուցանիշը նշանավորվել է 34,3% աճով: Այստեղ զարմանալի ոչինչ չկա՝ ընթացիկ տարում սպառողների պահանջարկը, որը հետաձգվել էր անցյալ տարի (COVID-19 համավարակի պատճառով), սկսել է իրագործվել:

Մայրաքաղաքի բնակարանների առքուվաճառքի գործարքների քանակով օգոստոսին առաջատարը Կենտրոն թաղամասն է եղել (201 գործարք), որին հաջորդում է Արաբկիրը (173 գործարք): Սակայն, եթե դիտարկենք այս ցուցանիշները հունվար-օգոստոս ամիսների համար, ապա առաջնությունն անցնում է երկրորդին (տե՛ս գրաֆիկը):

Այսպիսով, վարկանիշում առաջին երկու տեղերը զբաղեցնում են Կենտրոն եւ Արաբկիր վարչական շրջանները, որոնց բնակարանների միջին գները մայրաքաղաքում ամենաբարձրն են: Այս փաստը կարելի է բացատրել մեր հասարակության եկամուտների աճող բեւեռացմամբ: Հարուստ գնորդների համար մայրաքաղաքի ամենագրավիչ տարածքը Կենտրոնն է (հատկապես նրա «էլիտար» փոքր կենտրոնը), որին հաջորդում է Արաբկիրը:

Իհարկե, արտոնությունների եւ հիփոթեքային վարկերի տրամադրման ծրագրերը նույնպես դեր են խաղում: Օրինակ, Երեւանում օգոստոսին հիպոթեքային վարկով բնակարանների գրավադրման 250 դեպք է գրանցվել: Իհարկե, դա միշտ չէ, որ նշանակում է նոր բնակարանների գնում: Հիփոթեքային վարկ կարելի է ձեւակերպել նաեւ տան վերանորոգման նպատակով: Բայց, միեւնույն է, հիփոթեքային արտոնությունները (օրինակ՝ երիտասարդ ընտանիքների համար եւ այլն) խթանում են քաղաքացիներին բնակարաններ գնել նորակառույցներում:

Շինարարական կազմակերպությունները նախընտրում են նոր շենքեր կառուցել մայրաքաղաքում, ընդ որում՝ նրա կենտրոնական շրջաններում: Պատճառը միանգամայն հասկանալի է: Բազմաբնակարան շենքերի կառուցման նույն ծախսերով մայրաքաղաքի կենտրոնում բնակարանների գները շատ ավելի բարձր են, քան նրա ծայրամասերում:

Արաբկիրը բնակարանային տարածքի «քառակուսու» շուկայական գներով որոշ չափով զիջում է Կենտրոնին, բայց շատ ավելի առաջ է մայրաքաղաքի այլ ծայրամասերից: Բնակարանների բարձր արժեքի առումով այն Երեւանում զբաղեցնում է երկրորդ տեղը: Այս երկու թաղամասերը առանձնանում են նաեւ շուկայական գների բացարձակ աճով (տե՛ս Աղյուսակ 1): Ի թիվս այլ գործոնների, դա կարելի է բացատրել վաճառքի կառուցվածքային տեղաշարժերով: Մասնավորապես, նորակառույց շենքերում թանկարժեք բնակարանների վաճառքի գերազանցող աճը ինքնաբերաբար հանգեցնում է գների միջին ցուցանիշի բարձրացման:

Կարծիք կա, որ արտասահմանցի գնորդների պահանջարկը հանգեցնում է գների բարձրացման: Դա միանգամայն հնարավոր է, հատկապես մայրաքաղաքի «էլիտար» թաղամասերում: Նշենք, որ այլ երկրների քաղաքացիներն ավելի շատ վաճառում, քան գնում են բնակարաններ: Օգոստոսին արտասահմանցիների կողմից մեր երկրում ձեռք է բերվել 69 բնակարան, վաճառվել՝ 130-ը:

Այն, որ սա պատահականություն չէ, հաստատում են անցած տարիների տվյալները: Այսպես, անցյալ տարի արտասահմանցիները Հայաստանում գնել են 539 եւ վաճառել 918 բնակարան: Ենթադրվում է, որ բնակարան վաճառած արտասահմանցիներից ոմանք մեր բնակիչներն են, ովքեր ձեռք են բերել այլ երկրների քաղաքացիություն:

Հավելենք, որ Հայաստանում բնակարանների առքուվաճառքի մեջ արտասահմանցիների մասնաբաժինն, ընդհանուր առմամբ, կազմում է մոտ 5%: Կարո՞ղ են օտարերկրյա քաղաքացիները, այդքան փոքր մասնաբաժնով, ազդել գների դինամիկայի վրա: Սկզբունքորեն դա չի բացառվում: Ի վերջո, «հարուստ» արտասահմանցիները (մասնավորապես՝ ԱՄՆ-ից) կենտրոնանում են հենց Կենտրոն էլիտար թաղամասի թանկարժեք բնակարանների վրա:

Քանի որ մեր քաղաքացիներից շատերը, անշարժ գույքի առքուվաճառքի ժամանակ գործարքներ կատարում են ԱՄՆ դոլարով, Աղյուսակ 2-ը ցույց է տալիս օգոստոսի գները այս արժույթով: Նշենք, որ այս տարվա հունվարից օգոստոս ընկած ժամանակահատվածում Հայաստանում ԱՄՆ դոլարի պաշտոնական փոխարժեքը նվազել է 5,7%-ով: Դա հանգեցրել է օգոստոսին «քառակուսու» «դոլարային» գնի համեմատաբար բարձրացմանը՝ հունվարի համեմատ: Այս աղյուսակի առանձին սյունակում պատկերված է «քառակուսու» գնի հարաբերական աճը` պայմանավորված ԱՄՆ դոլարի փոխարժեքի անկմամբ:

Սմբատ Գրիգորյան