Իշխանական քարոզչությունը, իշխանության գրպանում ծվարած քաղաքական, հասարակական խմբեր պնդում են, որ պատերազմն անխուսափելի էր եւ պարտությունը եւս անխուսափելի էր, եւ որպես հիմնավորում բերվում է 30 տարվա թալանը: Այս մասին այսօր՝ հոկտեմբերի 29-ին, «Կորսված հաղթանակ. Դավաճանություն թե անգրագիտություն» թեմայով համաժողովի ժամանակ հայտարարեց «Ռազմինֆո» կայքի համակարգող, ռազմական փորձագետ Կարեն Վրթանեսյանը:
«Մարդկանց գիտակցության մեջ ստեղծվել է մի այսպիսի միֆ, որ 1991-1993թթ. մենք ունեինք հզորագույն, կազմավորված բանակ, պետություն, և 30 տարի այդ ամեն ինչը թալանել են։ Իրականում այդպես չէ: 1988-ից սկսած շատ վատ վիճակ է, եւ այն մարդիկ, որոնց մեղադրում են թալանի մեջ, իրենք են զրոյից հիմնադրել բանակը: 2018-իապրիլ-մայիսին Հայաստանի դեմ պատերազմ սկսելու որոշում չկար: Ադրբեջանը միշտ պատրաստվել է պատերազմի, այլ հարց կգնա այդ քայլին, թե ոչ: Դա կախված էր մեզնից եւ միջազգային իրադրությունից: Եթե գիտըի, որ պատերազմը չի մարզելու, բնականաբար, չեն սկսի:
2018-ի ապրիլ-մայիսին Հայաստանում քաոսային իրավիճակ էր ստեղծվել, եւ եթե Ադրբեջանը պատերազմ սկսելու որոշում ունենար, հենց այդ ժամանակ կսկսեր:
Ինձ թվում է ադրբեջանցիները թեւ առան Դուշանբեի հանդիպման ժամանակ: Կարծում եմ՝ Ալիեւը մի քանի նախադասություն փոխանակելով արդեն հասկացավ՝ ում հետ գործ ունի: Մենք հասկանում էինք, որ հրադադարի պայմանավորվածությունը Ադրբեջանն օգտագործելու է սահմաններում իրենց դիրքերն ամրապնդելու համար: Այդպես էլ եղավ. Մի քանի ամիս ադրբեջանցիները ակտիվ ամրաշինական աշխատանքներ էին անում, ինչը նախկինում չէին կարող անել, որովհետեւ իրենց տեխնիկային կխփեին: Երբ արեցին, վերջացրեցին, էլի սկսեցին ՀՀ-ին մեղադրել սադրանքների մեջ, ԳՇ պետը սկսեց սպառնալ: Դա առաջին ազդակն էր, որ վերջացավ էդ Դուշանբեի պայմանավորվածությունը»,-հայտարարեց նա:
Վրթանեսյանը կարծիք հայտնեց, որ Ադրբեջանում պատերազմի որոշումը կայացվել է ոչ թե միանգամից, այլ դրան եկել են աստիճանաբար, տեսնելով ՀՀ-ում պետական կառավարման համակարգում տիրող իրավիճակը, թե ոնց է այդ համակարգը արձագանքում այս կամ այն ճգնաժամերին:
«Ադրբեջանը հստակ տեսնում էր, որ քանդվում է պաշտպանական համակարգը։ Ապա քովիդի ժամանակ ուղիղ եթերում կառավարության նիստի ժամանակ ՀՀ ղեկավարը սկսեց ռազմավարական պաշարների մասին գաղտնի տվյալներ հայտարարել։ Ադրբեջանը տեսնում էր`ինչ վիճակ է Հայաստանում, իսկ պատերազմը նախևառաջ ոչ թե բանակների, այլ պետական համակարգերի բախում է»,- ասաց նա:
Անդրադառնալով 2020թ.-ի հուլիսյան ռազմական գործողություններին, Վրթանեսյանը նշեց. «Ադրբեջանը և Թուրքիան 2019թ.-ի կեսերից ունեին պատերազմի որոշում և հստակ պլան։ Հուլիսյան դեպքերը այդ պլանից դուրս էին, իրենք լիարժեք պատրաստ չէին, բայց նաև փորձեցին ստուգել` Հայաստանի նոր արտգործնախարարությունը ինչպես է կարողանում «խաղալ» դրսում ճգնաժամային պայմաններում։ Հուլիսյան դեպքերի ժամանակ ճակատում մենք հաջողեցինք, բայց միջազգային ասպարեզում շատ վատ աշխատեց Հայաստանի դիվանագիտությունը»։
Փորձագետի խոսքով`Ադրբեջանը չէր գնա պատերազմի ճանապարհով, եթե Հայաստանում պետական կառավարմանև պաշտպանական համակարգում, իր բնորոշմամբ՝ «ավիրված» վիճակ չլիներ։
