Ոչ ոք չի կարող ստիպել արցախահայությանը համաձայնել հայրենիքից վտարմանը եւ ինքնասպանությանը, իսկ դա հնարավոր կդառնա, եթե իշխանությունները համաձայնեն Բաքվի հայեցողությամբ Արցախն անորոշ կարգավիճակով Ադրբեջանին փոխանցել։ Այդ դեպքում հայերի մի մասի՝ հայրենիքից վտարումը մի քանի ամսվա հարց կդառնա։ Այս մասին NEWS.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց դիվանագետ, Նիդեռլանդներում Հայաստանի նախկին դեսպան Ձյունիկ Աղաջանյանը։
«Չգիտեմ՝ հանրությունը տեղյակ է, թե ոչ, բայց դա անխուսափելի է եւ կնշանակի, որ ՀՀ իշխանությունները հայ ժողովրդի մի մասին իրենց ձեռքով ցեղասպանության են ենթարկում։ Համաձայն չեմ իշխանությունների որոշ գնահատականների հետ, քանի որ պետությունը մի իրավիճակում է հայտնվել, երբ Արեւմուտքին մեղադրում են ռուսամետ հայացքների մեջ, իսկ Ռուսաստանում՝ արեւմտամետ, երբ իշխանությունները հայամետ քաղաքականություն չեն վարում։ Այդ դեպքում յուրաքանչյուրը կարող է բոլոր գործընթացները վարել իր հայեցողությամբ եւ իր շահերից ելնելով։ Եթե իշխանությունները Հայաստանին ու Արցախին ձեռնտու քաղաքականություն վարեն՝ սպասարկելով դրանց քաղաքական, տնտեսական եւ անվտանգության շահերը, ապա ոչ ոք, թշնամուց բացի, չի կարողանա որպես պետականամետ չգնահատել այն։ Առաջնահերթ խնդիրն Արցախի անվտանգության ու խնդրի հետ կապված սպառնալիքներն ու մարտահրավերներն են։ Բայց ես չեմ տեսել, որ այս ուղղությամբ կտրուկ հայանպաստ քայլեր ձեռնարկվեն։ Այս իամստով մենք լուրջ խնդիրների առջեւ ենք կանգնած»,- ասաց Աղաջանյանը։
Նա նկատեց, որ պետությունը որեւէ մեկի սեփականությունը չէ։ Իշխանությունները որոշակի ժամանակով գալիս ու գնում են, իսկ նրանց պարտականությունների մեջ է մտնում սպասարկել պետական շահը, այլ ոչ թե պետությանը որպես սեփական բնակարան վերաբերվել եւ որոշել, թե որ սենյակը ինչ նպատակով վարձով տալ կամ տրամադրել սեփականության իրավունքի հիման վրա։
«Այս իմաստով թե՛ Անկախության հռչակագիրը, թե՛ Սահմանադրությունը հստակ սահմանում են շրջանակը։ Ցանկացած պայմանագիր, հատկապես՝ խաղաղության պայմանագիր, տարիներ աշխատանք է պահանջում: Դա պարզապես հռչակված դրույթներ չեն, դրանց տակ հսկայական խնդիրներ կան, եւ դրանք պետք է մանրակրկիտ քննարկվեն, ուսումնասիրվեն, եւ քննարկման հիման վրա մասնագետների կողմից պետք է փաստաթուղթ ստեղծվի, որը կարող է ընդունվել միայն հանրության աջակցությամբ։ Ես, կոնֆլիկտաբան լինելով, չեմ հիշում, որ որեւէ խաղաղ պայմանագիր մեկ ամսվա ընթացքում ձեւակերպվեր ու ընդունվեր իշխանությունների կողմից եւ օրինական, լեգիտիմ ու ընդունելի համարվեր ժողովրդի համար։ Այս տեսանկյունից դա ուղղակի աբսուրդ է։ Նման բան լինել չի կարող։ Անիրատեսական եւ ոչ նյութական խաղաղության անվան տակ ոչ մեկին երկրի տարածքներ չեն հանձնում, հատկապես՝ հաշվի առնելով թշնամուց եկող սպառնալիքները։ Դա ոչ թե խաղաղություն, այլ ստրկություն է, զրկում հայրենիքից եւ պետությունունից։ Արդյունքում, իշխանություններն ու նրանց աջակցող քաղաքական միավորները փաստացի Հայոց ցեղասպանության իրականացման կամայական մասնակիցներ են դառնում։
Այն կարծիքը, թե Արցախը երբեք չի ունեցել ու չունի ճանաչման հնարավորություն, անհեթեթ է։ Քի Ուեսթում քննարկված փաստաթղթի հիման վրա Արցախը Հայաստանի մաս էր դառնում։
Ինչ վերաբերում է կոնֆլիկտին, ապա այն չի լուծվում առանց ժողովրդի կարծիքը հաշվի առնելու, որն այդ հակամարտության սուբյեկտն է։ Այս պարագայում առաջնահերթն ու վճռորոշն Արցախի ժողովրդի կամքն է, որն այն արտահայտել է դեռ 1991-ին՝ օգտագործելով համապատասխան իրավական ու օրինական հիմքերը։ Հարցը, թե ինչպես կճանաչվեն ինքնորոշմանն ուղղված գործողությունների արդյունքները, ժամանակի հարց է։ Հարցը, թե կոնկրետ ինչպես են դրանք ճանաչվելու, նույնպես պետք է որոշի Արցախի ժողովուրդը։ Դա բացարձակ ճշմարտություն է»,- հավելեց նախկին դեսպանը։
