Արցախի Հանրապետության պաշտպանության նախարար, Պաշտպանության բանակի հրամանատար, գեներալ-լեյտենանտ Մովսես Հակոբյանի հարցազրույցը NEWS.am-ին:

Ներկայում ինչպիսի՞ իրավիճակ է Արցախի Հանրապետության եւ Ադրբեջանի Զինված ուժերի շփման գծում:

Ներկայում առաջնագծում իրավիճակը համեմատաբար հանգիստ է: Հակառակորդը պարբերաբար խախտում է հրադադարի ռեժիմը: Որպես կանոն, օգտագործվում են դիպուկահարները: Դրանք մեր առօրյան են, եւ այդ առումով որեւէ լուրջ փոփոխություն չկա: Առաջնագծում որոշակի ակտիվացում նկատվեց՝ կապված հուլիս-օգոստոսի իրադարձությունների հետ: Արցախյան կողմը համարժեք գործողություններ ձեռնարկեց: Կարելի է արձանագրել, որ ընդհանուր առմամբ իրավիճակը վերահսկվում է:

Ադրբեջանական կողմը պարբերաբար հայտարարում է «շփման գծի վրա թռիչքներ իրականացնելու» մասին: Այդ կապակցությամբ ինչպիսի՞ն է արցախյան ՀՕՊ պատրաստության մակարդակը:

Մի անգամ ես ասացի, որ վատ չէր լինի, եթե ադրբեջանական ինքնաթիռը հայտնվեր Լեռնային Ղարաբաղի օդային տարածքում. միանգամից ինքնաթիռ կունենանք: Իրականում հուլիս-օգոստոսի իրադարձությունները ցույց տվեցին իրերի իրական դրությունը: Ադրբեջանական կողմը բավական լուրջ ուժեր օդ բարձրացրեց, եւ փորձեց շանտաժի ենթարկել մեզ: Մեր ՀՕՊ ուժերը հակառակորդին ստիպեցին իրենց ինքնաթիռները հեռու տանել շփման գծից եւ թռիչքներ իրականացնել սեփական օդակայանների վրա: Արցախի Հանրապետության օդային տարածքը հուսալի պաշտպանված է, իսկ մեր ինքնաթիռները կործանելու հակառակորդի խոստումներն անհիմն են: Բոլորս էլ հրաշալի գիտենք, որ մեր ինքնաթիռները եւ ուղղաթիռները թռիչքներ են իրականացնում, եւ հակառակորդը ոչինչ չի կարող անել:

Շուտով ԼՂՀ-ում զորակոչ կսկսվի: Նախապատրաստական ի՞նչ աշխատանքներ են տարվում:

Այս տարի զորակոչը տարբերվելու է նախկիններից, քանի որ հիմա զորակոչ է հայտարարվում ոչ թե գարնանն ու աշնանը, այլ ամռանն ու ձմռանը: Դա կապված է ուսումնական պրոցեսի կազմակերպման հետ: Զորակոչի անցկացման նախապատրաստությունը վաղուց է սկսվել՝ անմիջապես նախորդի ավարտից հետո: Այն տարատեսակ միջոցառումներ է ներառում՝ սկսածից հաշվառումից եւ բժշկական հետազոտությունից: Այս տարի առաջին անգամ պատվաստումները կատարվելու են մինչեւ զորակոչը եւ գործընթացն արդեն սկսվել է: Միաժամանակ, բարելավվում են զորանոցների պայմանները: Գաղտնիք չէ, որ զորակոչային տարիքի շատ երիտասարդներ, ովքեր վախով են մտածում բանակի մասին, ծառայության անցնելով Զինված ուժերում՝ փոխում են կարծիքը: Մեր կողմից ջանում ենք, որպեսզի նորակոչիկները հնարավորինս արագ ընդգրկվեն բանակային կյանքում եւ համապատասխան մասնագիտություններ յուրացնեն:

Ինչպե՞ս են գործերը սպայակազմի պատրաստման հարցում:

Սպայակազմի ուսուցումն ու վերապատրաստումն իրականացվում է մի քանի փուլով: Պաշտպանության բանակը համալրվում է Հայաստանի Ռազմական ինստիտուտի շրջանավարտներով, վերապատրաստումն իրականացվում է Ռուսաստանի, Գերմանիայի, Իտալիայի, Հունաստանի եւ այլ երկրների ռազմակրթական հաստատություններում: Դրանից հետո ուսուցումը շարունակվում է տեղում, հրամանատարական կազմի պատրաստման կուրսերի շրջանակում: Ուսման ընթացքում բացարձակապես բոլոր գիտելիքները ստանալն անհնար է, այդ պատճառով ինքնակրթության պրոցեսը պետք է մշտական լինի: Կարծում եմ, որ ինքնակրթութունը սպայի ուսուցման կարեւորագույն տեսակն է:

Տվյալներ կա՞ն ԼՂՀ Զինված ուժերում միջադեպերի թվի մասին:

Հարկավոր է տարբերել մարտական եւ ոչ մարտական կորուստները: Ընթացիկ տարում մարտական գործողությունների եւ հակառակորդի կողմից հրադադարի ռեժիմի խախտման արդյունքում զոհերի թիվը եռապատկվել է, նույնիսկ՝ քառապատկվել: Միաժամանակ, միջանձնային հարաբերություններ պարզելու եւ Կանոնադրության խախտումների արդյունքում միջադեպերը նույն չափով նվազել են: Օրինակ՝ անցյալ տարի ինքնասպանության չորս դեպք է արձանագրվել, այս տարի՝ ոչ մի: Ընդհանուր առմամբ, հուլիս-օգոստոս ամիսների իրադարձությունները հաստատեցին, որ մեր ռազմական կոլեկտիվներն առողջ են, դժվարին իրավիճակում կարողանում են արագորեն համախմբվել եւ միմյանց համար թիկունք դառնալ: Հաշվի առնելով գոյություն ունեցող բոլոր թերությունները՝ կարծում եմ, որ բանակի բարոյահոգեբանական վիճակը շատ բարձր է:

Արցախը բազմաթիվ զորահրամանատարների հայրենիքն է: Ինչ եք կարծում, ինչո՞վ կարելի է դա բացատրել:

Կարծում եմ, որ դա հեշտ է բացատրել հետեւյալ կերպ. արցախցիները երբեք լիարժեք չեն կորցրել իրենց անկախությունը: Ի տարբերության հայկական պետության այլ հատվածների՝ Արցախը ցանկացած իշխանության պարագայում կարողացել է պահպանել անկախության մի պատառիկ եւ օտար տիրապետության ամբողջական հպատակ չի դարձել: Դա փոխանցվել է սերնդե սերունդ, որպեսզի հասարակության շրջանում պաշտպանվելու ձգտումը չհանգչի: Առավել եւս, որ Ղարաբաղը միշտ շրջապատված է եղել թշնամիներով եւ հուսալի հարեւան-ընկեր չի ունեցել: Այդ պատճառով արցախցիները ստիպված են եղել ինքնապաշտպանության դիմել: Կարծում եմ՝ ԽՍՀՄ-ի 70-ամյա պատմությունն ապացուցեց, որ արցախցիները, ամբողջությամբ մեկուսացված լինելով Հայաստանից, կարողացան պահպանել ժողովրդագրական պատկերը: Արցախցիները կարողացան պահպանել ինքնությունը, լեզուն, մշակույթը եւ ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո հայտարարել ինքնուրույն միավոր հայտարարել եւ կազմակերպել իրենց պաշտպանությունը: Ավելին, Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը սկսեց իր պաշտպանությունը, եւ հետո միայն նրան միացան Հայաստանն ու Սփյուռքը: Եվ այսօր փաստը, որ փողոցում կարելի է համազգեստով բազմաթիվ մարդկանց տեսնել, երիտասարդության մեջ զինվորական ծառայության հանդեպ սեր է դաստիարակում: Մենք գոյության այլ ուղի չունենք:

Արցախի բնակիչների մեծ մասն այս կամ այն չափով տիրապետում է ռուսերենին: Ձեր կարծիքով, ինչի՞ հետ է դա կապված:

Առաջին հերթին՝ դա Խորհրդային միության ազդեցությունն է: Ադրբեջանի հետ հարեւանությունը նույնպես ռուսերենի զանգվածային իմացության հետեւանք է դարձել՝ որպես շփման միջոց: Կարծում եմ՝ ռուսերենի իմացությունը, ինչպես եւ ցանկացած այլ լեզվի, լավ է: Կարծում եմ նաեւ, որ հակառակորդի լեզուն նույնպես պետք է իմանալ: Պատերազմի տարիներին ադրբեջաներենի իմացությունը մեզ շատ օգնեց: Արցախցիների համար ռուսերենի իմացությունն իսկապես սովորական երեւույթ է: Առավել եւս՝ Մաքսային միության հետ կապված գործընթացների լույսի ներքո: Հետագայում դա մեզ պետք կգա:

Մարիամ Լեւինա

Լուսանկարը՝ Արսեն Սարգսյանի