Մոտենում է Նոր տարին, եւ քաղաքացիները մեծ քանակությամբ մթերք են գնում տոնական սեղանի համար: Ցուցակներում (որոնք ոմանք նախապես կազմում են, որ ոչ մի ապրանք բաց չթողնեն) առկա են նաեւ ալկոհոլային խմիչքներ: Թե ինչ տեսականիով, կախված է գնորդի ճաշակից եւ հատկապես գնողունակությունից:
Չնայած մենք խաղողի երկիր ենք համարվում եւ հայկական կոնյակը հայտնի է ամբողջ աշխարհին, սպիրտային թունդ խմիչքների օգտագործման առումով առաջին տեղում օղին է: Նշենք, որ միջին գնի կոնյակը օղուց 4,7 անգամ թանկ է: Դա, իհարկե, միջին առումով: Սակայն մանրածախ ցանցում հանդիպում է «ֆիրմային» օղի, որը մեր կոնյակից (ասենք` սովորական, 3 տարվա հնեցմամբ) ավելի թանկ է:
Եթե ամսական կտրվածքով արտադրության ծավալները համեմատենք բնակչության թվի հետ, առաջատարը կոնյակն է` մեկ շնչին ընկնող 0,45 լիտրով, 0,23 լիտր օղու դիմաց: Սակայն կոնյակի ներմուծումը, ի տարբերություն օղու, զուտ խորհրդանշական է: Միաժամանակ երկրում արտադրվող կոնյակի ճնշող մասը մենք արտահանում ենք: Դա ազգային շուկայում ապրանքային ռեսուրսների կառուցվածքում նկատելի տեղաշարժերի է հանգեցնում:
Դեկտեմբերին Նոր տարվա տոնի հետ կապված կտրուկ աճում է օղու ինչպես արտադրությունը, այնպես էլ ներմուծումը: Ռեսուրսների հաշվեկշիռը մշակվում է եռամսյակային կտրվածքով, այդ պատճառով ներկայացնում ենք անցյալ տարվա հոկտեմբեր-դեկտեմբերի տվյալները: Այդ ժամանակաշրջանում կոնյակի եւ օղու ապրանքային ռեսուրսների հարաբերակցությունը հասել է 1:10-ի: Այսինքն կոնյակի ամեն շշին 10 շիշ օղի է ընկել: Ինչպես պետք է ենթադրել, դեկտեմբերին այդ հարաբերակցությունն ավելի է մեծանում:
Ընթացիկ տարվա հունվար-սեպտեմբերին ավելի շատ օղի է ներմուծվել, քան արտադրվել է հանրապետությունում, ավելի քան 6,8 մլն լիտր` 6,1 մլն լիտրից պակասի դիմաց: Միաժամանակ մոտ 2,1 մլն լիտր (կամ էլ արտադրության ծավալի մոտ 34 տոկոսը) արտահանվել է: Արդյունքում օղու ընդհանուր ռեսուրսներում տեղական արտադրության մասնաբաժինը նվազել է մինչեւ 37 տոկոս: Հիշեցնենք, որ տասնհինգ տարի առաջ օղու շուկայում գործնականում տիրապետող էր տեղական արտադրանքը: Ուրեմն տեղական օղին ինչո՞ւ է պարտվել ներմուծված օղու հետ մրցակցության մեջ:
Հնարավոր է, որ ոլորտում աճել է «ստվերը» եւ միաժամանակ կրճատվել «ստվերը» ներմուծման մեջ: Սակայն կարծում ենք, որ հիմնական պատճառն այն է, որ ընդհանուր առմամբ տեղական օղին որակով զիջում է ներմուծված օղուն: Նրա միակ առավելությունը համեմատաբար ցածր գինն է: Հնարավոր է նաեւ, որ աճել է ինքնաթոր օղիների ծավալը: Այս գործոնները երկրում լայնածավալ աղքատության պայմաններում որոշակի դեր են խաղում:
Սմբատ Գրիգորյան
