Գերմանիայի խորհրդարանում Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձեւի քննարկմանն ընդառաջ NEWS.am-ը զրուցել է Բունդեսթագի պատգամավոր, խորհրդարանի արտաքին գործերի հանձնաժողովի անդամ, Ձախերի խմբակցության արտաքին քաղաքականության հարցերի խոսնակ Սեւիմ Դագդելենի հետ, որը վստահություն է հայտնել, որ հունիսի 2-ին Բունդեսթագում պատմական քվեարկություն է լինելու:
Ինչպես գիտենք, Բունդեսթագում քննարկվելու է Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձեւը: Դուք անձամբ ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք քննարկումից:
Դա պատմական քվեարկություն է լինելու: Առաջին անգամ Գերմանիայի Բունդեսթագում խորհրդարանական ճնշող մեծամասնության կարծիքը հաշվի առնելով՝ կներկայացվի փաստաթուղթ, որը պարզ եւ առանց թյուրըմբռնումների ճանաչում է Հայոց ցեղասպանությունը: Դրանով իսկ Ձախերի խմբակցության պահաջները երկար ժամանակ անց հաշվի կառնվեն: Մենք միշտ դեմ ենք եղել Թուրքիայի պետական մարմինների՝ ցեղասպանությունը ժխտող քաղաքականության նկատմամբ իշխող կոալիցիայի կողմից կեղծ հարգանքին:
Սա սկանդալ է, որ Բունդեսթագում մեծ կոալիցիան մինչեւ հիմա պատրաստ չէր խոսել ցեղասպանության ճանաչումից, որպեսզի վտանգի տակ չդնի ՆԱՏՕ-ի շրջանակներում Թուրքիայի հետ սերտ ռազմական համագործակցությունը: Հիմա ցեղասպանություն եզրը կլինի բանաձեւի վերնագրում: Դա մեծ հաջողություն է, արդարության հաղթանակ, լուսավորության հաղթանակ:
Ձեր կարծիքով ինչու՞ Գերմանիան մինչեւ հիմա պաշտոնապես չի ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը:
Այս բանաձեւը նաեւ հաղթանակ է Գերմանիայում ցեղասպանության 101-ամյա ժխտման նկատմամբ եւ առաջին հերթին՝ Հայոց ցեղասպանության հարցում Գերմանիայի մեղսակցության հերքման նկատմամբ: Այդ ժխտումը վերջին 100 տարվա ընթացքում գործնականում Գերմանիայի պետական նպատակահարմարության քաղաքականությունն է եղել: Սկսած սոցիալիստ պատգամավոր Կառլ Լիբքնեխթից, որը 1916-ին Ռեյխսթագում հարց բարձրացրեց Հայոց ցեղասպանության մասին: Դա գերմանական պետական նպատակահարմարության քաղաքականություն էր, որը ինքնըստինքյան դուռ էր բացում կայսերական քաղաքականության համար, ինչպիսին այն մենք նաեւ այսօր գիտենք: Այն ժամանակվա ռեյխսկանցլեր Բեթման Հոլվեգը կարգախոս ուներ. «Մենք պետք է մինչեւ պատերազմի ավարտը Թուրքիային մեր կողքին պահենք, անգամ եթե հայերը ոչնչանան»: Այսօր Թուրքիային շարունակում են զենք մատակարարվել, անգամ եթե քրդերը դրանից ոչնչանան: Այսօր Գերմանիայի Բունդեսթագը կանաչ լույս է տալիս Էրդողանի Թուրքիային զենք մատակարարելուն, թեպետ գիտի, որ դրանով քրդերի դեմ պատարազմ է մղվում: Բունդեսթագը կանգնում է ՆԱՏՕ-ի իր դաշնակցի կողքին՝ չնայած գիտի, որ Թուրքիայից իսլամիստ ահաբեկչական խմբերը մտնում են Սիրիայի հայաբնակ գյուղեր, ինչպես օրինակ, Քեսաբ, եւ փոքրամասնությունների ջարդ կազմակերպում: Ձախերը երկար ժամանակ պահանջում էին վերջապես սահմանել նաեւ գերմանական ռեյխի այդ մեղասկցության մասին կետը: Նաեւ այդ իմաստով 2016-ի հունիսի 2-ի քվեարկությունը պատմական կլինի, քանի որ այն վերջ կդնի Հայոց ցեղասպանության հարցում գերմանական ռեյխի մեղսակցության ժխտման պետական նպատակահարմարության քաղաքականությանը:
Թուրքիան եւ նախագահ Էրդողանը Բունդեսթագից պահանջում են բանաձեւում չօգտագործել ցեղասպանություն բառը: Ինչպե՞ս կազդի բանաձեւի ընդունումը թուրք-գերմանական հարաբերությունների վրա:
Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը իրեն 1915-ի ցեղասպանությունն իրականացրածների խոսափողն է դարձրել: Նա միայն ցանկանում է դրանով իսլամիստներին եւ ազգայնականներին իր թիկունքում պահել՝ հանուն իր հավանությունների: էրդողանը խոսում է 1915-ի ցեղասպանների ժարգոնով: Իր քննադատներին նա ահաբեկիչներ է անվանում: Թուրքիայի քրդաբնակ շրջաններում քաղաքացիական բնակչության շարքերում զոհվածներն իրենք են մեղավոր իրենց մահվան մեջ: Նույնն էլ նա հայերի դեպքում է ասում: Ցեղասպանությունը ժխտողներն ասում են, թե հայերն իրենք են մեղավոր, որ մահացել են, քանի որ նրանք ահաբեկիչ են: Եվ այս հավասարության նշանն արտահայտում է Հայոց ցեղասպանությունից ապահովագրվելու մտածելակերպը: Այս ցեղասպան մտածելակերպը հսկայական քարոզչական պատնշեների միջոցով արթուն է մնում թուրք հասարակության հատվածներում: Դրա նպատակն է ստանալ բնակչության լայն զանգվածների աջակցությունը իր գերազանցությամբ ճնշող համակարգ ձեւավորելու համար: Եվ հենց այդ պատճառով պարզաբանություն մտցնելն այդքան կարեւոր է: Եվ այդ պատճառով այդքան կարեւոր է նաեւ, որ Բունդեսթագը չզիջի Էրդողանին: Ինչ վերաբերում է հարաբերություններին, հնարավոր է, որ պարոն Էրդողանը ճնշման նոր փորձեր անի:
Սակայն երկարաժամկետ հեռանկարում Ցեղասպանութունը եւ դրանում Գերմանիայի մեղասակցությունը թաքցնելու առասպելական կարծրատիպերի այս կոտրումը կուժեղացնի թուրք-գերմանական հարաբերությունները: Միայն անկեղծ խոստովանությունը եւ լուսավորումը կարող են հաշտեցման եւ համատեղ ապագայի ճանապարհ բացել:
