Ղարաբաղյան հակամարտության խաղաղ կարգավորումն այլընտրանք չունի: Այս մասին «Նոյան տապան» պարբերականին տված հարցազրույցում հայտարարել է Սփյուռքի եւ ինտեգրման ինստիտուտի (ԱՊՀ երկրների ինստիտուտի) տնօրեն Կոնստանտին Զատուլինը:
«Պատմության մեջ գորդյան հանգույց արդեն եղել է: Ալեքսանդր Մակեդոնացին լուծեց խնդիրը: Հարցը լուծման միջոցի եւ հետեւանքների մեջ է: Վստահ եմ, որ ղարաբաղյան հիմնախնդրի կարգավորումը, խաղաղ կյանքին անցումը, ստատուս-քվոն հասանելի են»,- նշել է Զատուլինը:
Նրա խոսքով՝ 1980-90-ական թվականների իրադարձությունների հիմքում Լեռնային Ղարաբաղի՝ Հայաստանին միավորվելու կամ այլ՝ ոչ երբեք Ադրբեջանի կազմում ինքնորոշվելու կամքն էր. «Այդ կամքը գերիշխում է նաեւ այսօր, այն կարգավորման բոլոր տարբերակների մոդելների հիմքն է: Լեռնային Ղարաբաղի ինքնորոշման՝ ղարաբաղցիների կամքի արտահայտությունը փորձություն է անցել եւ հաղթանակել 1989-1994 թվականների արյունալի հակամարտությունում»:
«Կարծում եմ՝ խաղաղ կարգավորումն այլընտրանք չունի: Գոյություն ունի առաջարկների փաթեթ, եւ ես բազմաթիվ անգամներ ներկայացրել եմ այն: Ցանկացած խելամիտ քաղաքական գործիչ, որը ձգտում է օբյեկտիվ դիրքորոշում զբաղեցնել, պետք է հաշվի առնի այժմյան իրականությունը. Լեռնային Ղարաբաղի անկախությունը ձեռք է բերվել, այն կայացել է: Ճանաչման հարցը, իհարկե, կարեւոր է, բայց այն գոյության պարտադիր պայման չէ: Կարծում եմ՝ կարգավորման վերջնական բանաձեւում պետք է հաշվի առնվեն հետեւյալ հանգամանքները. Լեռնային Ղարաբաղի անկախություն եւ ադրբեջանական տարածքների մեծ մասի վերադարձ, որոնք ներկայում Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ գոյություն ունեցող անվտանգության գոտին են կազմում: Իհարկե, բանավեճի առարկա է մնում Լաչինի եւ Քելբաջարի միջանցքների ճակատագիրը: Դրանք նախկինում Լեռնային Ղարաբաղի վարչական սահմաններում ներառված չեն եղել, բայց այսօր հայ բնակչության անվտանգության երաշխիքն են, քանի որ Լեռնային Ղարաբաղը կապում են Հայաստանի հետ»,- նշել է Կոնստանտին Զատուլինը:
Պատասխանելով հարցին, թե ինչու այս տարիների ընթացքում այդ փոխզիջումը ձեռք չի բերվել, նա կարծիք է հայտնել, որ հակամարտության կողմերի միջեւ վստահություն չկա, եւ ապրիլյան իրադարձությունները միայն խորացրին այդ անվստահությունը:
«Քանի որ ադրբեջանական կողմը, որն իրեն ոտնահարված է զգում 1994-ի ռազմական գործողությունների արդյունքներով, հույսը չի կորցրել, որ կհաջողվի կա՛մ ռազմական ճանապարհով, կա՛մ ռազմական եւ դիվանագիտական շանտաժի արդյունքում Լեռնային Ղարաբաղին եւ Հայաստանին ստիպել փաստացի հանձնվել, հրաժարվել Լեռնային Ղարաբաղի անկախության գաղափարից: Կարծում եմ՝ ադրբեջանցի սթափ քաղաքական գործիչները լավ հասկանում են, որ Լեռնային Ղարաբաղը պոկված կտոր է, սակայն ներքաղաքական հանգամանքներից ելնելով՝ չեն ցանկանում, չեն կարող եւ չեն պատրաստվում դա ընդունել: Այստեղից էլ բանակցություններում փակուղին, որն առաջացել է նաեւ այն պատճառով, որ Ադրբեջանն անընդհատ խոսում է իր կազմում Լեռնային Ղարաբաղի ինչ-որ ինքնավարության մասին, ինչին հայկական կողմը երբեք չի համաձայնի: Հայկական կողմի դիրքորոշումն ավելի ճկուն է, չնայած նույնպես ազատ չէ ներքաղաքական հանգամանքներից, եւ Հայաստանի վերջին իրադարձությունները հաստատում են դա»,- ամփոփել է Զատուլինը:
