Թուրքիայում հայկական եկեղեցիների թվի հատուկ հաշվառում երբեւէ չի իրականացվել, սակայն հայտնի է, որ մինչեւ 1912 թվականն այնտեղ գործել է շուրջ 2200 հայկական վանք։ Հոկտեմբերի 1-ին տեղի ունեցած մամուլի ասուլիսի ժամանակ նման տեղեկություններ տրամադրեց հուշարձանագետ, Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող ՀԿ նախագահ Սամվել Կարապետյանը։
Նրա հաշվարկներով, սակայն, ներկայումս պահպանվել է դրանց հազիվ 1/10-րդ մասը։ «Որոշ հայկական եկեղեցիներից այժմ միայն հետքեր են մնացել։ Կանգունները կարելի է մատների վրա հաշվել։ Բայց ամենացավալին այն է, որ Թուրքիայում հայկական եկեղեցիների փշրանքներն էլ տարեցտարի պակասում են։ Հայկական մշակութային ժառանգության հետքերը փոշիացնելու արդյունքում 10-15 տարի հետո Արեւմտյան Հայաստանում տեսնելու ոչինչ չենք ունենա։ Այս առումով մենք ամեն օր ուշանում ենք, տանտիրոջ հետքը տանից ջնջվում է»,- ասաց հուշարձանագետը։
Հարցին, թե ի՞նչ կերպ է պատկերացնում Թուրքիայում հայկական հուշարձանների փրկության հարցը՝ Սամվել Կարապետյանը նկատեց. «Գոնե թղթի վրա, լուսանկարելով եւ չափագրելով այդ փշրանքները»։ Նա նաեւ հայտարարեց, որ հայկական եկեղեցիների պահպանման գործում պետք է մեծ լինի հատկապես պետության դերը, դա պետք է արվի պետական մակարդակով միջազգային ատյաններում Թուրքիայի դեմ դատական գործեր հարուցելով։
«Կիպրոսի հունական իշխանությունները դեռ 3 տարի առաջ 1600 դատական հայց էին ներկայացրել բռնազավթված Հյուսիսային Կիպրոսում թուրքերի կողմից վնասված պատմական հուշարձանների մասով, այդ թվում, հայցերից մեկը վերաբերում էր նաեւ հայկական Մակարավանքին։
Հույները թուրքերի դեմ դատ էին հարուցել, եւ գաղտնիք չէ, որ այդ բազմաթիվ հայցերից մեկը բավարարվել էր, իսկ Թուրքիայից էլ 1 մլն եվրո տուգանք էր գանձվել»,- հիշեցրեց Սամվել Կարապետյանը՝ լրիվ հնարավոր համարելով նաեւ նույն պրակտիկայի կիրառումը Հայաստանի կողմից։
