Աղբի խնդիրը Հայաստանում ունի հին եւ խորը արմատներ։ Մինչդեռ, ամեն օր, բացելով լրատվական կայքերը, կարելի է կարդալ աղբի մշակման, վերամշակման, տեսակավորման բոլոր նոր մեթոդների եւ շատ այլնի մասին։ Աղբը վաղուց դադարել է լինել վատ բուրող անպետքություն։ Այն յուրահատուկ արժույթ դարձել, մի բան, որից կարելի է լուրջ գումարներ ստանալ։

Ինչպե՞ս է Հայաստանում լուծվում աղբի հարցը։ Ոչ մի կերպ։ Այնպես, ինչպես միշտ։

Պետք է խոստովանել, որ Երեւանը վաղուց այսպես չէր «բուրում»։ Երեւանը, հնարավոր է բացառությամբ կենտրոնի, հիշեցնում է մեծ, վատ բուրող աղբակույտի։ «Սանիթեք» ընկերությունը պարզապես դադարեցրել է մատուցել այն ծառայությունները, որոնց համար քիչ գումարներ չեն վճարվել։ Ընկերության անգործության ապացույցների հետեւից հեռու գնալ պետք չէ։

Եվ ամեն դեպքում, ինչպե՞ս է «Սանիթեքը» ազատվում աղբից այն հազվադեպ դեպքերում, երբ, այնուամենայնիվ, հավաքում է աղբը փողոցներում շպրտված կոտրված աղբամաններից։  Տանում են Սովետաշենի աղբանոց, որտեղ այն հայտնվում է գրունտում՝ անցնելով քիմիական գործընթացների։ Ահա եւ վերջ։ Կախված նյութի տեսակից՝ որոշակի ժամանակահատված աղբը մնում է գրունտի շերտի տակ։ Կարելի՞ է սա խնդրի լուծում անվանել։ Ոչ։ Բացարձակապես։ Անտեսել այն արժեքը, որ աղբը մեր օրերում ներկայացնում է, ուղղակի հանցագործություն է։ Կան բազմաթիվ միջոցներ, թե ինչպես կարելի է օպտիմալ կերպով լուծել աղբի խնդիրը Հայաստանում։

Օրինակ, Cambridge Industries ընկերությունը լուծել է Եթովպիայում աղբի օպտիմալ օգտագործման խնդիրը։

Reppie աղբավերամշակող ընկերությունը ամեն օր օգտագործում է 1400 տոննա աղբ։ Աղբի այրման գործարանը 1,85 ԳՎտ/ժ էներգիա է արտադրում տարեկան, որը Եթովպիայի 4,6 մլն բնակչությամբ մայրաքաղաքում սպառվող էներգիայի 30 տոկոսն է կազմում։

Թափոններից էներգիայի ստացման նախագծում կիրառվում են ամենաժամանակակից տեխնոլոգիաները՝ մասնավորապես, գործարանից գազերի արտանետումները որսալու տեխնոլոգիան, որը թույլ է տալիս փաստացի ամբողջությամբ բացառել աղբի այրման ժամանակ առաջացող ծանր մետաղների եւ երկօքսիդների հայտնվելը մթնոլորտում։

Բացի էլեկտրաէներգիայից, աղբի վերամշակման գործարանը արտադրում է շուրջ 3 մլն շինարարական աղյուսներ, ինչպես նաեւ ստանում է շուրջ 30 մլն մաքուր ջուր։ Ձեռնարկությունը աշխատանքով է ապահովում մի քանի հարյուր մարդու։ Նախագիծը Եթովպիայում արժեցել է 96 մլն դոլար։ Սակայն, նույնիսկ այդ գումարը կարելի է ներդրում համարել՝ հաշվի առնելով գործարանի բազմաֆունկցիոնալությունը եւ շահութաբերությունը:

Աղբի օգտագործման մեկ այլ նախագիծ, որը եւս արժանի է ուշադրության, չինական աղբի վերամշակման Baoan գործարանն է, որը խոշորագույնն է աշխարհում։ Ունի ամեն օր 8875 տոննա աղբ օգտագործելու հնարավորություն՝ արտադրելով 12,000  ՄՎՏ/ժ էներգիա օրական, որի շնորհիվ տարեկան 6 միլիոն տոննայով կրճատում է CO2 արտանետումը։

Աղբի վերամշակման համաշխարհային առաջատարներից մեկը ԱՄՆ-ն է, որտեղ կառուցվել եւ գործում են տարբեր հզորությամբ աղբի վերամշակման 71 կայաններ, որոնք ընդհանուր վերամշակում են 30 մլն տոննա աղբ, տարեկան արտադրում են 2,3 ԳՎՏ/ժ էներգիա, որը Միացյալ Նահանգներում օգտագործվող էներգիայի 0,4 տոկոսն է կազմում։

Հայաստանի համար, երեւի թե, աղբի վերամշակման ձեռնարկության կառուցումը աղբի խնդրի լուծման վատ տարբերակ չէր լինի։ Այդպիսի գործարանի կառուցման շարժառիթ կարող է ծառայել այն էներգիան, որն արտադրվում է՝ հաշվի առնելով ՀՀ-ում էներգետիկ խնդիրները, որոնք ամենից առաջ կապված են Եվրամիության պահանջի հետ՝ փակել Մեծամորի ատոմակայանը։ Սա այն դեպքում, երբ ատոմակայանը ապահովում է երկրի կարիքների 45 տոկոսը։