Աննախադեպ է, որ հայ-ադրբեջանական սահմանին ռազմական սրման ֆոնին երրորդ երկրների երկու ժողովուրդների ներկայացուցիչների միջեւ ազգամիջյան բախումներ են տեղի ունենում: Դեռ դժվար է ասել, թե ինչի հետ է դա կապված՝ այս ամենը կազմակերպված է, թե ոչ: Եթե այդպես է, ապա՝ ո՞ւմ կողմից եւ ինչպե՞ս են, օրինակ, այս հարցում կապված Մոսկվան եւ Լոս Անջելեսը: Այս մասին հուլիսի 27-ին NEWS.am-ի թղթակցի հետ զրույցում հայտարարեց Ռուսաստանի քաղաքական եւ ռազմական վերլուծությունների ինստիտուտի փոխտնօրեն Ալեքսանդր Խրամչիխինը:
Ինչպե՞ս եք Դուք գնահատում ռազմական իրավիճակը տարածաշրջանում՝ հաշվի առնելով վերջին իրադարձությունները հայ-ադրբեջանական սահմանին էսկալացիայի ֆոնին:
Լարվածությունը հարավկովկասյան տարածաշրջանում կայուն է, պարզապես լարվածության աստիճանն է տարբեր, բայց, իմ կարծիքով, քանի որ հակամարտությունը հանդարտվել է եւ բախումները դադարել են, կարելի է պնդել, որ իրավիճակը վերադարձել է այն վիճակին, որում այն գտնվում է ժամանակի մեծ մասը: Համենայն դեպս, լարվածության մակարդակն այլեւս չի կարելի շատ բարձր անվանել:
Ինչպե՞ս է հայ-ադրբեջանական սահմանին սրումը կապված Ռուսաստանի Դաշնության զինված ուժերի զորավարժությունների եւ նույն ժամանակահատվածում տեղի ունեցող համատեղ թուրք-ադրբեջանական զորավարժությունների հետ:
Թուրքիան երբեք չի թաքցրել, որ Ադրբեջանի դաշնակիցն է: Բուն հայտարարություններից բացի, պարբերաբար թուրք-ադրբեջանական զորավարժություններ են անցկացվում, այդ թվում՝ հաճախ Նախիջեւանի տարածքում, ուստի ես դրանում որեւէ արտառոց բան չեմ տեսնում: Այնուամենայնիվ, հնարավոր է, որ թուրքական բանակի ակտիվությունը՝ Ադրբեջանի հետ համատեղ զորավարժություններին մասնակցելու տեսքով, կարող է կապված լինել Ռուսաստանի զինված ուժերի վարժանքների հետ: Ինչ վերաբերում է բուն ռուսական ակտիվությանը, ապա շուտով կանցկացվի «Կովկաս-2020» զորավարժությունները: Այդպիսի ռազմավարական վարժանքներն անցկացվում են ամեն տարի Ռուսաստանի որեւէ շրջանում՝ յուրաքանչյուր չորս տարին մեկ: Միշտ դրանց մեկնարկից մի քանի ամիս առաջ անակնկալ ստուգում է իրականացվում այն շրջանում, որում նախատեսվում են հիմնական զորավարժությունը: Ուստի այս ամենում անսովոր ոչինչ չկա, չնայած, կրկնում եմ, ինչ-որ կապ կարող է լինել:
Ինչպե՞ս եք գնահատում Թուրքիայի ակտիվությունը Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում, ո՞րն է դրա նպատակը:
Թուրքիան բազմաթիվ հակամարտությունների մեջ է թաթախվել տարբեր ուղղություններով, այդ թվում՝ Աֆրիկայում: Թուրքիային բացարձակապես պետք չէ հակամարտությունն իր հյուսիսարեւելյան սահմաններում, ուստի գուցե հոգեբանական ճնշում է գործադրվում Հայաստանի վրա, որպեսզի Երեւանին ստիպել դադարեցնել ռազմական գործողությունները եւ չարձագանքել թշնամու հարձակումներին, քանի որ Անկարան, ակնհայտորեն, չի ցանկանում եւս մեկ պատերազմի մեջ մտնել: Այս վարկածը ավելի մոտ է իրականությանը, քան հավանականությունը, որ Թուրքիան իր գործողություններով փորձում է ավելացնել իր ազդեցությունը Կովկասում:
Ինչպիսի՞ն է ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման բանակցային գործընթացի ապագան վերջին իրադարձությունների ֆոնին:
Ներկայիս սրումը հայ-ադրբեջանական պետական սահմանին ոչ մի հիմնարար նշանակություն չունի ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործում եւ որեւէ փոփոխություն չի առաջացնում: Մյուս կողմից, պարզ չէ, թե ինպիսին են խաղաղ բանակցությունների հեռանկարները, քանի որ կողմերի դիրքորոշումներն իրարամերժ են եւ փոխադարձաբար բացառող: Պարզ չէ, թե ով եւ մինչեւ ուր կարող է խաղաղ պայմանավորվել: Տեսականորեն ցանկացած պահի կարելի է սպասել լայնածավալ ռազմական գործողությունների, սակայն, քանի որ հայ-ադրբեջանական սահմանին իրավիճակը չի զարգացել եւ հետագա էսկալացիա չի եղել, ապա մոտ ապագայում հատուկ բան չպետք է սպասել:
Ի՞նչ նպատակ է հետապնդում Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի՝ Սուրբ Սոֆիան մզկիթի վերածելու որոշումը։
Էրդողանի որոշումն առաջին հերթին ներքաղաքական նպատակ է հետապնդում: Այն հաշվարկված է սեփական ընտրազանգվածի համար՝ իր համակիրների աչքերում իր ազդեցության ամրապնդմանը եւ իր շուրջ տարբեր քաղաքական, հասարակական եւ կրոնական ուժերի համախմբմանը։ Ինչ վերաբերում է աշխարհաքաղաքական դրդապատճառներին, ապա այս դեպքում դրանք երկրորդական դեր են խաղում:
