Վերջերս հաղորդվում էր, որ Հայաստանը բարելավել է դիրքերը «Doing Business 2015» վարկանիշում: Իհարկե, կարելի է միայն ողջունել բիզնեսի գրանցման հարցում առաջընթացը: Սակայն դա ձեռներեցության ընդամենը պաշտոնական սկիզբն է, ինչից հետո բազմաթիվ խնդիրներ են առաջանում: Դրանցից առաջինը ֆինանսներն են:
Խոշոր ձեռնարկատերը, ով արդեն իր բիզնեսն ունի (օրինակ՝ սուպերմարկետներ), հեշտությամբ կարող է յուրացնել գործունեության նոր ոլորտը: Ասենք՝ դեղամիջոցների առեւտուրը: Իսկ շարքային, այսինքն՝ առանց դրամական միջոցների քաղաքացիները որտեղի՞ց ֆինանսական կապիտալ ձեռք բերեն: Բնականաբար, համապատասխան հաստատությունում վարկ ձեւակերպեն:
Վարկի համար (որպես կանոն՝ երկնիշ տարեկանով) կոմերցիոն բանկը սովորաբար գրավ է պահանջում: Ասենք՝ անշարժ գույք: Սակայն դրա գնահատված արժեքը բանկն ամբողջ չափով չի ընդունում, այլ, ասենք, ընդամենը 60%-ով: Այսինքն՝ 45 հազար դոլար շուկայական արժեքով բնակարանի առկայության դեպքում վարկառուին «ընդամենը» 27 հազար դոլարի վարկ կտրամադրեն: Այդպիսով, բանկը միանգամից երկու խնդիր է լուծում. նվազեցնում է անշարժ գույքի գնահատման շամանակ հնարավոր սխալներից ռիսկերը, ինչպես նաեւ բարձրացնում է գրավը իրացնելու հնարավորությունը: Իհարկե՝ ի վնաս վարկառուի շահերի:
Ի դեպ, սնանկության դեպքում նորաթուխ ձեռներեցը լուրջ խնդիրներ է բախվելու: Եթե չկարողանա մարել վարկը, ապա նրա անշարժ գույքը (հիմնականում բնակարանը) կդառնա բանկի սեփականությունը: Վերջինն էլ օպերատիվորեն կվաճառի այդ գրավը, սովորաբար՝ աճուրդում:
Սակայն բնակարանային շուկայի ներկա իրավիճակի պարագայում այն «օպերատիվորեն» վաճառել կարելի է միայն շատ ցածր գնով: Այսինքն՝ կրկին ի վնաս վարկառուի, որին փոխանցվելու է վարկի պարտքի եւ բնակարանի վաճառքի գնի տարբերությունը: Իսկ որքա՞ն են մեզ մոտ անհաջողակ ձեռներեցները:
Ներկայացնենք տնտեսության միայն մեկ ոլորտի տվյալներ: Այսպես, Երեւանի մանրածախ առեւտրի ոլորտում վերջին հինգ տարիներին ավելի քան 700 խանութներ դադարեցրել են գործունեությունը: Իսկ թե դրանցից քանիսն են բանկերին պարտք, միայն Աստված գիտի:
