ՀՀ վարչապետը կառավարության վերջին նիստում մատնանշեց խաղողի շուկայում առկա անհավասարակշռությունը։ Նա, մասնավորապես, հայտարարեց, որ կոնյակի ստացման համար խաղողի շուկայում պահանջարկը խիստ զիջում է առաջարկին։ Գինու սորտերի դեպքում իրավիճակը հակառակն է․ առաջարկը շատ զիջում է պահանջարկին։
Հայաստանի գինեգործության ազգային կենտրոնի նախագահ Ավագ Հարությունյանը համաձայնեց այս պնդման հետ, սակայն հորդորեց ուշադրություն դարձնել մի շարք նրբությունների վրա։
120 տարի գոյություն ունեցող այս խնդիրը մասնագետը պայմանավորեց նրանով, որ կոնյակի ստացման համար խաղողն ավելի հեշտ է աճեցվում, քանի որ հատուկ խնամք չի պահանջում, իսկ գինու ստացման համար խաղողի դեպքում հակառակն է։ Դա մշակույթ է, գիտելիք, ժամանակ։
«Ուստի Հայաստանը գնաց կոնյակի ստացման համար խաղող աճեցնելու ճանապարհով։ Մենք կորցրել ենք գինու ստացման համար խաղողի արտադրության մշակույթը 1940-ականներից։ Իսկ երբ սկսվեց հողերի սեփականաշնորհումը, ֆերմերները դարձան կոնյակի ստացման համար խաղողի դաշտերի սեփականատերեր»,-NEWS.am-ի հետ զրույցում ասաց Հարությունյանը։
Ֆերմերները չունեն համապատասխան գիտելիքներ, փորձ եւ միջոցներ՝ կոնյակի սորտերը գինու տեսակներով փոխարինելու համար։
Փորձագետը համոզված է, որ եթե կառավարությունը փորձի մի փոքր խստացնել մոնիթորինգը, ապա կոնյակի ստացման համար խաղողի սորտերի հարցում առաջարկը կհամապատասխանի պահանջարկին։
«Առաջարկի եւ պահանջարկի անհավասարակշռության համար մեղավոր է ոչ միայն խաղողը, այլեւ վարչարարությունը. այս ուղղությամբ խստացումը կբերի նրան, որ եղած խաղողը չի բավարարի»,-կարծում է Հարությունյանը։
Նշենք, որ Հայաստանում տարիներ շարունակ խոսում են կոնյակի արտադրության մեջ հսկայական «ստվերի» առկայության մասին։
Գաղտնիք չէ նաեւ, որ գրեթե ամեն տարի ֆերմերները փակում են ճանապարհները՝ դժգոհելով խաղողի մթերման պայմաններից։
Փորձագետը ճանապարհների փակումն անվանեց քաղաքական ակցիա, որը, նրա կարծիքով, կոնկրետ նպատակներ է հետապնդում. դրանք ուղղորդվում են որոշակի ուժերի կողմից՝ որոշակի պատճառներով։
«Եթե ամեն ինչ արդարացի լինի, պատշաճ մոնիթորինգ իրականացվի, ապա ճանապարհներ փակելու կարիք չի լինի»,-նշեց նա։
Հարությունյանը հավելեց, որ 2022 թվականի առաջին կիսամյակում գինու արտադրության արտահանումը կրճատվել է 35 տոկոսով՝ դա կապելով Ուկրաինայում տիրող իրավիճակի եւ հետկորոնավիրուսային ճգնաժամի հետ։ «Ժամանակի ընթացքում ցուցանիշը կվերադառնա իր նախկին մակարդակին»,-կանխատեսեց փորձագետը։
Տարբեր գնահատականներով՝ 2021 թվականին Հայաստանում կոնյակի եւ գինու արտադրությունն աճել է մոտ 20 տոկոսով։ Ամբողջ անցած տարվա ընթացքում կոնյակի (բրենդի) արտադրության ծավալը կազմել է 255,6 մլն դոլար (46,7 մլն լիտր)։ Արտահանումը կազմել է 229,7 մլն դոլար (49 մլն լիտր)։ Խաղողի ստացման համար գինիների արտադրության ծավալը կազմել է 30 մլն դոլար (13,1 մլն լիտր)։ Արտահանումը կազմել է 11,5 մլն դոլար (3 մլն լիտր)։
Հարությունյանն այս տարի խաղողի լավ բերք է ակնկալում. «Ծավալը կլինի մոտավորապես նույնը, ինչ նախորդ տարի, բայց որակն ավելի բարձր կլինի»։
Պաշտոնական տվյալներով՝ 2021 թվականին Հայաստանում խաղողի բերքը գերազանցել է 230 հազար տոննան (անկումը՝ 17 տոկոս 2020 թվականի համեմատ)։
Արամ Դանիելյան
