Universite De Geneve-ի պրոֆեսոր Վալենտինա Կալցոլարիին ոչ ոք Երեւանի բնակիչ չի համարի, բայց նա բավական լավ է խոսում հայերեն, եւ նրա հետ շփվելիս կարելի է մտածել, որ նա սփյուռքահայ է: Սակայն, պրոֆեսորը հայ չէ, եւ նրա հարազատների մեջ ոչ մի հայ չկա:
«Անգամ ամուսինս հայ չէ», - ժպտում է նա. – «Բոլորն այդ մասին ինձ հարցնում են»:
Հայոց լեզվի եւ գրականության նկատմամբ սերը նրա մոտ առաջացավ դեռ Բոլոնիայի համալսարանում սովորելիս. նա սովորում էր հին հունարեն եւ լատիներեն: Մի անգամ գրքերից մեկում մի հետաքրքիր արտահայտության հանդիպեց, որ հին հունական տեքստերը անհետացել են, բայց պահպանվել են դրանց հայերեն թարգմանությունները: Այդ ժամանակ Կալցոլարին մտածեց՝ այդ ի՞նչ լեզու է:
Համալսարնում կար հայոց լեզբի ամբիոն եւ սփյուռքահայ դասախոսներից մեկը նրան պատմեց Հայաստանի եւ հայոց լեզվի մասին, որից հետո նրա հետաքրքրությունն էլ ավելի մեծացավ:
Հայաստանի պատմությունը նրան նույնպես հետաքրքրեց. չնայած բոլոր խնդիրներին, որոնց հետ հայերեը դարդեդար բախվել են, նրանք կարողացել են պահպանել իրենց ինքնությունը, կրոնը, լեզուն եւ գրականությունը. անգամ հայկական գրերը նման չեն մոլորակի ոչ մի այբուբենին եւ դա ըստ մասնագետի, հայերենն ավելի առանձնահատուկ է դարձնում:
Այնուհետ նա ուսումը շարունակեց Վենետիկի համալսարանում, որտեղ արեւմտահայերեն սովորեց, իսկ շուտով հայոց լեզվի եւ գրականության պրոֆեսոր դարձավ:
Այժմ Վալենտինա Կալցոլարին համալսարնում հայոց լեզու է դասավանդում եւ այս տարի նրա մոտ 20 ուսանող քննություն է հանձնել: Նրա խոսքով, հայերենին լավ տիրապետելու համար՝ գրել, կարդալ եւ թարգմանել կարողանալու համար մոտ 4 տարի է հարկավոր: Իսկ լավ խոսել սովորելու համար պրակտիկա է պետք, ցանկալի է հենց այդ լեզվով խոսողների հետ:
«Որոշ ուսանողներ դժգոհում են, որ հայերենը շատ բարդ է: Ես ասում եմ, այո, բարդ է, բայց միայն սկզբում: Եթե տառերը սովորես, հետո ավելի հեշտ կլինի», - պատմում է Վալենտինա Կալցոլարին:
Պրոֆեսորն առաջին անգամ Հայաստան է ժամանել 1992-ին: Այդ ժամանակվանից նա այստեղ մի քանի անգամ է եղել եւ իր աչքերով հետեւել է երկրի զարգացմանը: Այժմ, նրա կարծիքով, շատ բան է փոխվել եւ սկսել են գիտության զարգացման համար պայմաններ հայտնվել. առաջ դրանք ավելի քիչ էին:
Նրա խոսքով, նա հաճույքով ամեն տարի կգար Հայաստան, բայց ցավոք, միշտ չէ հաջողվում:
Այս տարի նա եկել է միջազգային գիտական համաժողովին մասնակցելու համար, որը նվիրված է Մատենադարանի հիմնադիր, գիտնական Լեւոն Խաչիկյանի ծննդյան 100-ամյակին: Համաժողովում նա ներկայացրել է քրիստոնեական գրականության ուսումնասիրության լույսի ներքո Մատենադարանի ձեռագրերի կարեւորության մասին զեկույց:
Նրա խոսքով, Մատենադարանում կան շատ հետաքրքիր տեքստեր, որոնք պետք է տարիներով ուսումնասիրել: Եվ այժմ կան ոչ միան Մատենադարանի ձեռագրերի ցուցակները, այլեւ տվյալներն այն մասին, թե ինչ կարելի է գտնել ձեռագրերում. այս ամենը բավական հեշտացնում է գիտնականների աշխատանքը:
Վալենտինա Կալցոնարին պատրաստվում է Հայաստանի եւ նրա պատմությանը նվիրված եւս մեկ գիտական աշխատանք սկսել. նա ցանկանում է ուսումնասիրել Օսմանյան Կայսրությունում Հայոց Ցեղասպանության անդրադարձը գրականության վրա:
