ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հանդես է եկել ուղերձով, որտեղ ասվում է.
«Սիրելի ժողովուրդ, սիրելի հայրենակիցներ,
Հայաստանում, Արցախում եւ Սփյուռքում: Այսօր լրանում է արցախյան երկրորդ պատերազմում լայնածավալ ռազմական գործողություններիդադարեցման 40-րդ օրը: Այդ պատերազմը մեզ համար ծանր հետեւանքներ ունեցավ: Մեր բազմաթիվ հայրենակիցներ զոհվեցին ռազմի դաշտում եւ այս կապակցությամբ ՀՀ-ում եռօրյա սուտգ է հայտարարված:
Վերջին 84 օրերը մեր ժողովրդի ծանրագույն օրերի թվին են դասվում առանց կասկածի: Մենք ազգովի անցել ու անցնում ենք մղձավանջի միջով: Երբեմն թվում է, թե մեր երազանքները ջարդուփշուր են եղել, երբեմն թվում է՝ մեր լավատեսությունը փուլ է եկել, մեր ինստիտուտների գործունակությունը հայտնվել է կասկածի ներքո:
Այս ամենի հետեւանքով ձեւավորվել է եւ ձեւակերպվել մի մեծ հարցական, իսկ ինչ ենք անելու հաջորդիվ, ինչպե՞ս ենք ապրելու սրանից հետո եւ որն է լինելու մեր նպատակը: Ինչու ամենը այսպես դասավորվեց, ինչու այսպես եղավ:
Ես իհարկե ստանձնել եմ տեղի ունեցածի ամբողջական պատասխանատվությունը, որը կրում եմ ի պաշտոնե եւ ասել եմ, որ խորնարհությամբ կընդունեմ ցանկացած դատավճիռ, որ մեր ժողովուրդը կկայացնի: Բայց ես չեմ կարող չասել, եթե քավության նոխազի ինստիտուտը լավ է սրտի հովության, զայրույթն ու ցասումը պարպելու համար, ամենեւին օգտակար չէ տեղի ունեցածն իր խորության ու ամբողջության մեջ հասկանալու համար: Մի բան, որ անհրաժեշտ է ապագան կառուցելու եւ անցյալի ճանապարհը չկրկնելու տեսակետից:
Սա իհարկե, չի նշանակում, թե պատերազմի հանգամանքների ուսումնասիրություն չպետք է իրականացվի, կոնկրետ դրվագներով մեղավորները չպետք է հայտնաբերվեն եւ պատասխանատվության ենթարկվեն, բայց մեզ իրականության ավելի խորը վերլուծություն է հարկավոր, որովհետեւ տեղի ունեցածը չէր կարող մեկ կամ մի քանի հոգու, մեկ կամ մի քանի տարվա սխալլների հետեւանք լինել: Պետք է առերեսվել իրականության հետ եւ խոստովանել, որ մենք սխալներ ենք գործել երկար տարիներ, մեր գործած սխալներն ունեցել են համակարգային, հայեցակարգային, բովանդակային բնույթ: Այս ամենը բերել է այնպիսի հետեւանքների, որոնք սպառնալիք են ստեղծում անգամ մեր պետական ինստիտուտների համար:
Հասկանո՞ւմ էի այս ամենը վարչապետի պաշտոնը ստանձնելու ժամանակ եւ դրանից հետո: Իհարկե, այո: Փորձո՞ւմ էի արդյոք փոխել իրադրությունը, իհարկե այո: Բայց հիմա առավելեւս համոզվում եմ, որ պատմության պտտվող թափանիվը կանգնեցնելու ժամանակը պարզապես չկար: Դիմադրությունը հուսահատ էր, բայց ոչ անիմաստ: Ու սա ասում եմ համոզված, որովհետեւ այսօրվա իմ ուղերձի իմաստն ու նպատակը երկրում ինստիտուցիոնալ հուսահատություն սերմանելը չէ, այլ ընդհակառակը, լավատեսություն ու հույս կերտելը նույնիսկ նրանց համար, որոնք մտածում են կամ մեկնաբանում են, որ այսպիսով գուցե ավարտվում է մեր պատմությունը:
Այն, որ մենք մեր պատմության մի շրջափուլ ավարտումենք, ակնհայտ է, բայց իսկական ողբերգությունը հենց այն կլինի, եթե շարունակենք ապրել ավարտի ու ավարտական տրամաբանության մեջ: Հենց սրանում է իմ մենամեծ մտավախությունը, որ մենք այդպես էլ չկարողանանք հաղահարել ավարտի ու ավարտկան այս տրամաբանությունը ու շարունակենք մնալ նրա մեջ, շարունակենք վնասել ինքներս մեզ:
Ամեն մի փլուզում, որքան էլ այն դաժան հնչի զրոյական կետ է նորը ստեղրեծու հնարավորություն եւ հենց այսօր, հենց հիմա ուզում եմ չմոռանանք այս մասին: Քավ լիցի, խոսքը ամենեւին նոր օրվանից հենց այնպես նոր կյանք սկսելու մասին չէ: Նման բանի մասին խոսելը չափազանց շուտ է, բայց մեր ողբերգությունը չպետք է կործանի մեզ, այլ ապրեցնի: Առաջին հերթին մեր նախատակների, նրանց երեխաների, նրանց ծնողների, սեւազգեստ մայրերի, սպիտկամորուս դարձած հայրերի, աչքը ճանապարհից չկտրող երեխաների: Իսկ սրա համար մենք պետք է խորությամբ հասկանանք՝ ինչը այնպես չենք արել, ինչու այնպես չենք արել եւ երբ այնպես չենք արել:
Սա իհարկե, թեկուզ ոչ հեռավոր, բայց այնուամենայնիվ հետագայի հարց է: Իսկ այս պահին նշված համատեքստում ուզում եմ անդրադառնալ մի քանի ընթացիկ կարեւոր հարցերի: Ամենահրատապը, թերեւս, Սյունիքի շուրջ տեղի ունեցող գործընթացներն են: Ինչպես արդեն ասել էի նախկինում, այս օրերին Սյունիքի հատվածում սահմանների ճշգրտում է տեղի ունենում ավելի ճիշտ ՀՀ զինված ուժերը, սահմանապահ ուժերը տեղակայվում են Հայաստանի միջազգայնորեն ճանաչված սահմաններին: Սա, իհարկե, որոշակի փոփոխություններ է բերում մեզ ծանոթ միջավյրում, ստեղծում որոշակի բարդություններ եւ անհարմարություններ: Առավելեւս ստեղծում է էմոցիաներ ու նույնիսկ գնահատականներ են հնչում, թե տեղի ունեցողը Սյունիքի հանձնում է կամ սպառնում է Սյունիքի կորստով: Իրականությունը, սակայն, ուղիղ հակառակն է, այս ամենը արվում է Սյունիքի անվտանգությունը երաշխավորելու, երաշխիքներն ամրապնդելու համար: Ինչպե՞ս, խնդիրն այն է, որ Հայաստանի միջազգայնորեն ճանաչված սահմաններից դուրս գտնվող հատվածներում վերջին օրերին ռազմական գործողությունների վերսկսման մեծ հավանականություն կար: Եթե այս էսկայալցիան տեղի ունենար նշված հատվածում, ալիքով կարող էր տեղափոխվել Սյունիքի մարզ, Հայաստանի տարածք՝ սրանից բխող հետեւանքներով: Իսկ այսօր տեղակայվելով մեր միջազգայնորեն ճանաչված սահմաններին, մենք անվտանգության նոր երաշխիք ենք ստեղծում Սյունիքի համար, որովհետեւ այսօրվա սահմանն արդեն անվտանգային այն համակարգի սահմանն է, որի անդամ ենք մենք, եւ որտեղ արդեն անվտանգային բոլորովին այլ կանոններ են գործում:
Այսօր արդեն Ռուսաստանի սահմանապահ զորքերը եւ այլ ուժեր լիարժեք ներգրավված են Սյունիքում եւ սա անվտանգային առումով բոլորովին նոր իրավիճակ է:
Մեր մեծագույն խնդիրներից մեկը շարոեւնակում է մնալ մեր գերեվարված հայրենակիցների վերադարձը, անհետ կորածների որոնման աշխատանքները, նաեւ Հայաստանի ու Արցախի շուրջ իրավիճակի կայունացման հարցը եւ սրան են ուղղված մեր ամենօրյա ջանքերը:
Ցավոք թե Հայաստանում, թե Արցախում դեռ կան լարվածության որոշակի օջախներ: Ցավոք, գերիների վերադարձի եւ անհետ կորածների գտնվելու վայրը պարզելու հարցը դեռ ամբողջությամբ լուծված չէ: Ցավոք, Խծաբերդում ունեցել ենք նոր գերեվարվածներ, որը պիտի անհամատեղելի լիներ ռազմական գործողությունների դադարի տրամաբանության հետ: Որքան էլ դժվար է, այս ամենը մեզ չպետք է մղի հուսահատության, որովհետեւ մեր նահատակներն ընկել են, որ Հայաստանը ապրի, Արցախը ապրի, հայ ժողովուրդն ապրի:
Եվ այսօր ժամը 13.00-ից մենք միասին մեր նահատակների առջեւ խոնարհման ու հարգանքի երթ ենք իրականացնելու Հանրապետության հրապարակից դեպի Եռաբլուր: Սա մի խոստում է մեր բոլոր եղբայրներին, նրանց երեխաներին, նրանց ընտանիքի անդամներին, որ նրանց զոհաբերումն ապարդյուն չի լինի: Սա լինելու է մտածումի երթ, որտեղ յուրաքանչյուրս եւ մենք ազգովի պետք է խորհենք մեր անցած ու անցնելիք ճանապարհի մասին: Այսօրվե երթն իհարկե, քաղաքական որեւէ ենթատեքստ չունի, բայց տեղի է ունենում կոնկրետ քաղաքական իրավիճակում, որի հանգուցալուծման վերաբերյալ իմ դիրքորոշումը մնում է նույնը ու չի փոխվել:
Ժողովուրդը, միայն ու միայն ժողովուրդը պետք է որոշի իշխանության ճակատագիրը, ոչ թե էլիտար շրջանակները: Այս առումով մեր մեծագույն խնդիրը օր առաջ իրվիճակի կայունացումը եւ ժողովրդի կամարտահայտման համար հնարավորություն ստեղծելն է:
Մինչ այդ կառավարությունը պետք է աշխատի նոյեմբերի 18-ին իմ հրապարկած ճանապարհային քարտեզի դրույթների հնարավորինս արդյունավետ իրագործման վրա, որը կլուծի նաեւ հետպատերազմական բազմաթիվ խնդիրներ եւ ընդհանուր առմամբ կկայունացնի նաեւ ներքաղաքական իրավիճակը: Իսկ այսօրվա մեր երթին ընդառաջ խոնարհում եմ հայտնում մեր բոլոր նահատակների, նրանց հայրերի, մայրերի կանանց ու երեխաների առաջ: Սա նաեւ խոստումի երթ է, որ մենք հնարավոր ու անհնար ամեն ինչ կանենք մեր անհետ կորած եղբայրների ճակատագրերը պարզելու, մեր գերիներին վերադարձնելու, մեր հույսը վերադարձնելու, մեր լավատեսությունը վերադարձնելու, ապրելու, արարելու, Հայաստանն ու Արցախը նորովի կառուցելու համար:
«Կառուցենք Հայաստանը նորովի». Այս կարգախոսը ընտրել էի դեռ պատերազմից առջ Հայաստանի վերափոխման ռազմավարությունն ուղենշելու համար: Այս բանաձեւն օգտակար է մեր այսօրվա իրավիճակից ապագային նայելու համար նույնպես: Մենք պետք է ընկալենք աշխրհը նորովի, պետք է դիտարկենք մեր անելիքն ու դերակատարումը նորովի, մենք պետք է մեր հնարավորությունները գնահատենք նորովի: Ընդ որում, առաջին հերթին կրթության, գիտության, տեխնոլոգիական զարգացման ոլորտում: Մենք պետք է կառուցենք մեր երազանքը նորովի եւ մենք պետք է երազենք նորովի: Ու մեր երազանքները պետք է ժպիտ բերեն հանուն հայրենիքի նահտակված մեր եղբայրների հոգիներին, նրանց ազավակներին,նրանց հայրենիքին: Այդ երազանքների իրագործումը պետք է բերի այդ ժպիտը:
Փառք մեր ընկած հերոսներին, փառք մեր ապրող հերոսներին, ու փառք նրանց, որոնք դեռ կհերոսանան մեր ժողովրդի երազանքներն իրագործելու, մեր ժողովրդին ստեղծարր հաղթանակներ պարգեւելու ճնապարհին: Այսօր ժամը 13-ին հանդիպում ենք Հանրապետության հրպարակում իրագործելու մեր խոնարհումի երթը դեպւի Եռաբլուր եւ դա լինելու է նաեւ ապրելու երթ եւ ի ցույց է դնելու, որ մենք այստեղ ենք, որ մենք ապրելու ենք ու ապրեցնելու ենք:
Շնորհակալ եմ:
