Երեւանի բնակիչները ականատես են եղել հազվադեպ երեւույթի՝ գերլուսնի եւ երկնագույն լուստնի: NEWS.am-ի տեսախցիկն այսօր՝ հունվարի 31-ին, ժամը 05.00-06.00-ի սահմաններում ֆիքսել է հսկայական լիալուսինը: Սպասվող լուսնի խավարումը, որը տեղի կունենան հունվարի 31-ին, Գրինվիչի ժամանակով 14.00-ին, Հայաստանում, ցավոք, տեսանելի չի լինի:

Բյուրականի աստղադիտարանի տնօրեն Արեք Միքայելյանը NEWS.am-ին հայտնեց, որ այն, ինչ ֆիքսել է մեր տեսախցիկը, գերլուսին է եւ, այսպես կոչված, երկնագույն լուսին:

Նա պարզաբանեց, որ «երկնագույն լուսինը» պարզապես գեղարվեստական մակդիր է որն օգտագործում են, երբ լուսինը մեկ ամսվա ընթացքում երկու անգամ անցնում է լիալուսնի փուլը:

Երկիր մոլորակի արբանյակն անվանում են գերլուսին այն ժամանակ, երբ այն իր էլիպսաձեւ ուղեծրում ամենաշատն է մոտենում Երկրին: Հենց դա էլ տեղի է ունենում հիմա:

Հիշեցնենք, որ հունվարի 31-ին միանգամից երեք տիեզերական իրադարձությունների համընկնում է տեղի ունենում կապված լուսնի հետ: Խոսքը այնպիսի երեւույթների մասին է, ինչպիսիք են գերլուսինը, լուսնի ամբողջական խավարումը եւ, այսպես կոչված« երկնագույն լուսինը:

Ցավոք, այդ բոլորը տեղի է ունենում Հայաստանի համար ցերեկային ժամանակահատվածում եւ լուսնի խավարման ու լիալուսին փուլերը մենք չենք կարող տեսնել: NASA-ի կայքը ուղիղ հեռարձակում է իրականացնում:

Քաղդեացի աստղագետներից մինչեւ մեր օրեր

Արեգակի խավարումները կանխագուշակել սովորել էին դեռ քաղդեացի աստղագետները դեռ մ.թ.ա. մի քանի դար առաջ: Նրանք են նաեւ հայտնաբերել այսպես կոչված «դրակոնիկ» ժամանակահատվածը (մոտ 6585 օր, մյուս անվանումը՝ սարոս)՝ փուլ, որից հետո Լուսնի եւ Արեւի խավարումները կրկնվում են: Լուսնի խավարման մասին առաջին հավաստի տեղեկությունները հիշատակվում են հնագույն չինական տարեգրություններում եւ վերաբերում են մ.թ.ա. 1137 թվականին:



Ամենահայտնին 1504 թվականի մարտի 1-ի Լուսնի ամբողջական խավարումն է: Այդ ժամանակ ծովագնաց եւ հետազաոտող Քրիստափոր Կոլումբոսը, նախօրոք իմանալով սպասվող երեւույթի մասին, կարողացավ հաջողությամբ օգտվել դրանից: Իր չորրորդ եւ վերջին ճանապարհորդության ընթացքում նրա քարավաններն ուժգին փոթորկի մեջ ընկան եւ ստիպված էին 1503 թվականի ամռանը կանգ առնել Ճամայկայի հյուսիսային ափին՝ օգնության սպասելով  Իսպանիայից: Սկզբում Կոլումբոսին հաջողվում էր կազմակերպել իր արշավախմբին սննդամթերքի մատակարարումը՝  հնդկացիների հետ փոխանակելով այն Եվրոպայից բերված տարբեր իրերով: Սակայն 1504 թվականի ձմռան սկզբին աբորիգինները սկսեցին ավելի քիչ սնունդ բերել: Իմանալով, որ շուտով խավարում է տեղի ունենալով, Կոլումբոսը կանչեց հնդկացիների առաջնորդներին եւ հայտարարեց նրանց, որ իսպանական աստվածը զայրացել է եւ պատրաստվում է Ճամայկայի բնակիչներից խլել լուսինը: Երբ կանխատեսված ժամանակ Լուսինը խավարեց, ապա մուգ կարմիր դարձավ, հնդկացիները սկսեցին ներում աղերսել, ինչից հետո արշավախմբին սնունդ էին մատակարարում՝ մինչ նրանց վերադարձը Իսպանիա 1504 թվականին:

Երկրի վրա Լուսնի հերթական խավարումները հնարավոր կլինի տեսնել 2132 թվականին

Ամեն տարի միջինը տեղի է ունենում Լուսնի 2-4 խավարում: Պատահում է նաեւ տարեկան 5, սակայն չափազանց հազվադեպ: Վերջին անգամ նման խավարում եղել է 1879 թվականին (4 կիսաստվերային եւ մեկ մասնակի): Երկրի վրա Լուսնի հերթական խավարումները հնարավոր կլինի տեսնել միայն 2132 թվականին (մեկ մասնակի եւ 4 կիսաստվերային): Երկրի բնակիչները Լուսնի նախորդ ամբողջական խավարումը դիտել են 2015 թվականի սեպտեմբերի 28-ին: 2016 թվականին եղել է Լուսնի 2 խավարում. մարտի 23-ին եւ սեպտեմբերի 16-ին՝ բոլորը կիսաստվերային: 2017-ին՝ երկու, փետրվարի 11-ին՝ կիսաստվերային, եւ օգոստոսի 7-ին՝ մասնակի:

2018 թվականին ընդամենը կլինի Լուսնի 2 խավարում՝ երկուսն էլ ամբողջական: Առաջինը տեղի կունենա հունվարի 31-ին: Հաջորդը՝ հուլիսի 27-ին, որը կդառնա 21-րդ դարում ամենաերկարատեւը՝ 103 րոպե: Լուսնի 100 րոպեանոց ամբողջական խավարումները տեղի են ունենում հարյուր տարվա մեջ միջինը 5 անգամ: Վերջին 200 տարում (1901 թվականից) ռեկորդային է եղել 2000 թվականի հուլիսի 16-ի խավարումը, որը տեւել է 106,5 րոպե:

Միանգամից Լուսնի 4 խավարում հնարավոր կլինի դիտել 2020 թվականին, բայց դրանք բոլորը կլինեն կիսաստվերային: Նախորդ նման դեպքը տեղի է ունեցել 2009 թվականին (3 կիսաստվերային եւ մեկ մասնակի), այն նույնպես 21-րդ դարում առաջինն էր:



Լուսանկարները՝ Արսեն Սարգսյանի/NEWS.am-ի