ՀՀԿ անդամ, արդարադատության նախկին նախարար Դավիթ Հարությունյանը շարունակում է պնդել, որ Ընտրական օրենսգրքում ընտրական բաց ցուցակների (ռեյտինգային ընտրակարգ. - խմբ.) դրույթը ժողովրդավարության տեսանկյունից Հայաստանի Հանրապետությանն անհրաժեշտ է։ Մինչդեռ գործող իշխանությունը, ինչպես նաեւ խորհրդարանական «Ելք», ՀՅԴ, «Ծառուկյան» խմբակցությունները պահանջում են անցում կատարել ամբողջական համամասնական ընտրակարգի։ Ընտրական օրենսգրքի բարեփոխումների հանձնաժողովը հուլիսի 4-ին Ազգային ժողովում կսկսի աշխատանքը։ Այս հանձնաժողովում ՀՀԿ-ից ընդգրկված են Դավիթ Հարությունյանը, ԱԺ փոխխոսնակ Արփինե Հովհաննիսյանը եւ պաշտպանության նախկին նախարար Վիգեն Սարգսյանը։ Թեմայի շուրջ NEWS.am-ը զրուցել է Դավիթ Հարությունյանի հետ։
Պարոն Հարությունյան, արդարադատության նախարար Արտակ Զեյնալյանն օրերս Վենետիկի հանձնաժողովի 115-րդ լիագումար նստաշրջանում նշել է Ընտրական օրենսգրքում կատարվող փոփոխությունների ուղղությունները, որոնց թվում է ռեյտինգային ընտրակարգից հրաժարվելն ու ամբողջական համամասնական ընտրակարգին անցնելը։ Շուրջ մեկ ամիս առաջ NEWS.am-ի հետ զրույցում Դուք ասացիք՝ կողմ եք, որ ընդլայնվեն տարածքային բաց ցուցակները։ Ինչպե՞ս եք պատկերացնում հարցի հանգուցալուծումը, այս կետի շուրջ ՀՀԿ-ի եւ իշխանության միջեւ կոնսենսուս պատկերացնո՞ւմ եք։
Թերեւս հարյուրերորդ անգամ եմ ասում՝ դա ռեյտինգային ընտրակարգ չէ, դա համամասնական ընտրակարգ է՝ տարածքային բաց ցուցակներով: Երկրորդ՝ այն ունի իր նպատակը։ Արդյո՞ք այդ նպատակը Հայաստանի համար կարեւոր է, իմ կարծիքով՝ այո: Եթե այլոց կարծիքով՝ ոչ, ապա պետք է նստենք, քննարկենք՝ ինչո՞ւ ոչ, ի՞նչ վտանգներ եմ ես տեսնում, եւ ի՞նչ վտանգներ են իրենք տեսնում։ Փորձենք գտնել այն լուծումը, որ գոնե առավելագույնս կփարատի երկու կողմի կասկածները։ Եթե քննարկումը ողջամիտ է լինելու, մարդիկ պետք է փաստարկներ ներկայացնեն, չէ՞։ Ես, իսկապես, կարծում եմ, որ այդ ձեւն օգտակար է, եւ Հայաստանում այն կծառայի ժողովրդավարությանն անհամեմատ ավելի լավ, քան մաքուր համամասնական ընտրակարգը՝ փակ ցուցակներով։ Այնուամենայնիվ, քննարկումը հենց դրա համար է, որ իրար հետ նստենք քննակենք։ Քաղաքականությունը հենց դա է, որ նստենք ու լուծումներ գտնենք։ Տարօրինակ կլինի, որ մեկն ասի՝ այս կարծիքին եմ, մյուսը՝ այլ, եւ մեր դիրքերը չզիջենք։
Տարածքային բաց ցուցակների ընտրակարգի այլ տարբերա՞կ եք առաջարկելու առաջիկա քննարկմանը։
Տարբերակ շատ կա, բայց պետք է հասկանանք հարցադրումները, մտահոգություները։ Իրենք մեզ, իմ մտահոգությունները պետք է լսեն, ես՝ իրենց: Բանն այն է, որ գոյություն ունեն հարյուրներով համամասնական ընտրակարգի տարատեսակներ։ Իմաստ չունի այս պահին պատրաստել բոլոր հնարավոր տարբերակները, պետք է նստենք եւ քննարկենք։
Ձեզ համար սկզբունքայի՞ն է տարածքային բաց ցուցակների որեւէ տարբերակի ներդրումը։
Ես համարում եմ՝ Հայաստանում ժողովրդավարության համար շատ կարեւոր է: Եթե դա սկզբունքային է, ուրեմն՝ այո, եթե սկզբունքային չէ, ուրեմն՝ ոչ։
ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար Վահրամ Բաղդասարյանն օրեր առաջ լրագրողների հետ զրույցում հայտարարեց, որ ՀՀԿ-ն կառչած չէ ռեյտինգային ընտրակարգից։ Կարո՞ղ ենք ասել, որ նախկին դիրքորոշումը փոխվել է։
Ես կարծում եմ, որ տարածքային բաց ցուցակները կարեւոր են եւ օգտակար, բայց պատրաստ եմ լսել այլոց կարծիքները, որից հետո նոր կկարողանամ իմ վերջնական դիրքորոշումը հայտնել։ Հնարավոր է՝ իմ դիրքորոշումը բացարձակ տեղից չշարժվի, հնարավոր է՝ գտնենք կոմպրոմիսային լուծումներ, ամեն ինչ էլ հնարավոր է։ Ընտրական օրենսգրքի հետ կապված դժվար է հիմա որեւէ հայտարարություն անել, ի սկզբանե հայտարարել ենք՝ բաց ենք ու քննարկելու ենք ցանկացած հարց։
Ի՞նչ կասեք արտահերթ ընտրությունների անցկացման ժամկետի հետ կապված։ Վենետիկի հանձնաժողովը նախկինում խորհուրդ էր տալիս Ընտրական օրենսգրքի փոփոխությունից մեկ տարի անց անցկացնել ընտրությունները, սակայն օրեր առաջ Վենետիկի հանձնաժողովի ղեկավար Ջիանի Բուքիքիոն NEWS.am-ի հետ զրույցում ասել է, որ այդ ժամանակահատվածը բարեփոխումների անցկացման համար անհրաժեշտ միջին ժամանակահատվածն է եւ վերջնական չէ, կարող են լինել հատուկ դեպքեր, որոնք պահանջում են արագ գործողություններ կամ արձագանք։ Սա նշանակո՞ւմ է, որ խնդիր չկա միջազգային կառույցների հետ, եւ Հայաստանում արտահերթ ընտրություններն ավելի վաղ կանցկացվեն:
Ամեն ինչ էլ տեսականորեն հնարավոր է, բայց ինձ համար, անշուշտ, կարեւոր է ունենալ Վենետիկի հանձնաժողովի կարծիքը։ Բայց եկեք հասկանանք. դա ինչ-որ մի ստանդարտ է, որին բոլոր նպատակներով պետք է հասնե՞նք, թե՞, այնուամենայնիվ, ունի բովանդակություն։ Բովանդակությունը հետեւյալն է. եթե Ընտրական օրենսգիրքն էական փոփոխությունների է ենթարկվում, դրան պետք է պատրաստ լինեն հանրությունը, քաղաքական կուսակցությունները եւ ընտրական հանձնաժողովները։ Ջիանի Բուքիքիոն ճիշտ է ասում, խոսքն այն մասին չէ, որ անպայման պետք է լինի 365 օրը, իսկ 341 օրը խախտում է: Մենք պետք է նայենք բովանդակության մեջ։ Որպես կանոն՝ մեկ տարվա ժամկետն է համարվում ողջամիտ։ Հնարավո՞ր է դա անել ոչ թե մեկ տարում, այլ տասը ամսում, իհարկե՝ հնարավոր է, բայց պահանջելու է ուժերի գերլարում, ուժերի կենտրոնացում եւ այլն։ Բայց այն, որ Ընտրական օրենսգիրքը պետք է անցնի հանձնաժողովի փորձաքննությունը, ես կարծում եմ, որ ողջամիտ մոտեցում է, եւ ուրախ եմ, որ իշխանությունները կիսում են դա։
Իշխանական շրջանակում տրամադրվածություն կա ընտրություններն անցկացնել աշնան վերջին, թեեւ հստակ ժամկետ չեն նշում, իսկ ՀՀԿ-ականները ողջամիտ են համարում դրանք անցկացնել գարնանը։ Նաեւ Ձեր թվարկած գործոնների՝ ընտրողին կրթելու, հանձնաժողովներին ու կուսակցություններին պատրաստելու համար արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների անցկացումը ե՞րբ եք ողջամիտ համարում:
Ես կարծում եմ՝ այն խնդիրները, որոնք պետք է լուծվեն մինչ այդ, պահանջում են ժամանակ եւ ռեսուրս։
Այսինքն՝ գարնա՞նն եք հավանական համարում։
Չեմ սիրում նման կանխագուշակումներ անել, ես ընդամենն ասում եմ այն աշխատանքի մասին, որը պետք է կատարվի մինչ այդ։
