Լեռնային Ղարաբաղից ավելի քան 100,000 հայերի զանգվածային արտագաղթից հետո ՀԿ-ների և պետական կառույցների միջև համագործակցությունն ու կոորդինացումը քիչ էր, իսկ քաղաքացիական հասարակության ռեսուրսները մոբիլիզացնելու վերջիններիս նախաձեռնությունը բացակայում էր: Այս մասին ասվում է Freedom House իրավապաշտպան կազմակերպության Nations in Transit 2024 («Ազգերը տարանցման մեջ 2024») տարեկան զեկույցում։
Ինչպես 2020 թվականի Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմից հետո, այնպես էլ 2023 թվականին, ի պատասխան Հայաստանի Հանրապետության և Լեռնային Ղարաբաղի դեմ Ադրբեջանի ագրեսիային, հայկական հասարակական կազմակերպությունները մեծապես կենտրոնացել են անվտանգության և մարդու իրավունքների խնդիրների վրա։ Առանձին հասարակական կազմակերպություններ և շահույթ չհետապնդող խմբերի կոալիցիաներ հրապարակել են զեկույցներ, առաջարկություններ և հայտարարություններ՝ ուղղված Հայաստանի կառավարությանը և միջազգային հանրությանը, այդ թվում՝ ՄԱԿ-ին և նրա գործակալություններին, ԱՄՆ-ին և ԵՄ-ին, նշվում է զեկույցում։
Միաժամանակմ կազմակերպությունն ընդգծում է, որ այս ջանքերն ապարդյուն են եղել, քանի որ բազմակի նախազգուշացումները չեն կարողացել համարժեք արձագանքներ առաջացնել միջազգային հանրության կողմից՝ կանխելու Լեռնային Ղարաբաղի հայերի էթնիկ զտումները, ինչպես նաև Ադրբեջանի կողմից շարունակվող ագրեսիվ գործողություններն ու հռետորաբանությունը, ինչը հանգեցրել է ընդհանուր լիբերալ միջազգային կարգի և մեխանիզմների նկատմամբ հիասթափության զգացում:
«Լեռնային Ղարաբաղից ավելի քան 100,000 հայերի զանգվածային արտագաղթից հետո քաղաքացիական հասարակությունը ակտիվ և լայնածավալ դեր է ստանձնել հումանիտար ճգնաժամի լուծման գործում: Սակայն, կառավարական կառույցների հետ համագործակցությունն ու ջանքերի համակարգումը քիչ էին, և վերջիններիս նախաձեռնությունը՝ մոբիլիզացնել քաղաքացիական հասարակության ռեսուրսները, բացակայում էր»,- գրում է Freedom House-ը։
