Թուրքիայի եւ ՌԴ-ի միջեւ 2 տարի առաջ Սիրիայում ռուսական օդանավը խոցելուց հետո սկսված լարվածությունը հաղթահարվել է, իսկ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի խոսքով՝ դրանք վերադարձել են մինչճգնաժամյան մակարդակին։
Այդ համատեքստում ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի եւ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի հերթական հանդիպումը աշխարհի ուշադրության կենտրոնում է հայտնվել։ Ի՞նչ ապագա ունեն ռուս-թուրքական հարաբերությունները եւ ի՞նչ զարգացումներ սպասել տարածաշրջանում։ Այս հարցերը շատերին են հետաքրքրում։
Ռուս-թուրքական հարաբերությունները լարվեցին Սիրիայի հակամարտության սկսվելուց հետո։ Թուրքիան Սիրիայի հարցով նախագահ Ասադին հեռացնելու պլաններ ուներ, իսկ ՌԴ-ն՝ որոշեց պահել Ասադին։ Ռուսական օդանավը խոցելուց հետո Թուրքիան ծանր դրության մեջ հայտնվեց ռուսական պատժամիջոցների հետեւանքների պատճառով, իսկ Սիրիայում էլ հայտնվեց խաղից դուրս վիճակում։ Սակայն Էրդողանը երկար չդիմացավ եւ ներողություն խնդրելով ու օդաչուի ընտանիքի համար մեծ դրամական փոխհատուցում վճարելու շնորհիվ, կարողացավ թուլացնել լարվածությունը, ավելին Սիրիայում կրկին խաղալու հնարավորություն ստացավ ՌԴ-ի համաձայնությամբ։
Այդ ընթացքում լարվում էին թե թուրք-ամերիկյան, թե թուրք-եվրոպական հարաբերությունները, ինչն էլ ՌԴ-ին առիթ տվեց Թուրքիային վերցնել իր ազդեցության տակ։
Թուրք-ամերիկյան հարաբերությունները չկարգավորվեցին նույնիսկ թուրքերի կողմից այդքան սպասված Թրամփի հաղթանակից հետո, ավելին, թուրք-ամերիկյան հարաբերությունները իրենց պատմության ամենալարված մակարդակին հասան։ ԱՄՆ-ում դատում են Էրդողանի մտերիմ խոշոր գործարարին եւ դատական գործը ձգվում է մինչեւ Էրդողան։ ԱՄՆ-ը հրաժարվում է Թուրքիային արտահանձնել հեղաշրջման փորձի թիվ մեկ մեղադրյալ Ֆեթուլլահ Գյուլենին, հետախուզում է հայտարարում Էրդողանի թիկնապահների նկատմամբ, իսկ երկուսին էլ կալանավորում։ Իսկ Սիրիայում էլ ԱՄՆ-ը շարունակում է զինել ու հովանավորել քրդական PYD-ին, ինչը բավականին կատաղեցնում է Թուրքիային, քանի որ PYD-ին համարում է «Քուրդիստանի բանվորական կուսակցության» սիրիական թեւ։ Այս պարագայում Թուրքիան ԱՄՆ-ին որպես վտանգ է տեսնում։
Թուրք-եվրոպական հարաբերությունները եւս չի կարելի այլեւս դաշնակցային անվանել, դրանք էլ բավականի լարված են։ Միայն այն հանգամանքը, որ հեղաշրջման մեջ մեղադրվող զինվորականներին Եվրոպայում քաղաքական ապաստան են տրամադրում, Թուրքիայի համար խիստ տխրեցնող փաստ է։ Բացի այդ, դադարեցվել են ԵՄ-ի անդամակցության բանակցությունները։
Տարածաշրջանում անկանխատեսելի զարգացումների համատեքստում Թուրքիան զգում է անպաշտպանվածություն, քանի որ ՆԱՏՕ-ի անդամ կարեւորագույն երկրների հետ խիստ լարված հարաբերություններ են, ավելին, ԱՄՆ-ի մի շարք քաղաքացիներ կասկածվում են Թուրքիայում հեղաշրջման փորձի կազմակերպման մեջ։
Այս անգամ եւս Արեւմուտքի վտանգի դեմ Թուրքիային օգնության է հասնում ՌԴ-ն։ Արդեն հայտարարվեցին, որ հակաօդային պաշպանության հեռահար C-400 համակարգերի վաճառքն իրականություն է եւ Թուրքիան նախնական վճարում է կատարել։ Սա գործարք է թուրքական ձեւով։ Թուրքիան գտնվելով ռազմական մի դաշինքի (ՆԱՏՕ) պաշտպանության համակարգի մեջ, այդ նույն դաշինքի թշնամուց գնում է պաշտպանական արդիական համակարգեր։ Իհարկե, այդ գործարքը կատաղեցրել է թե ԱՄՆ-ին, թե ՆԱՏՕ-ի անդամ մյուս երկրներին։
Զարգացումների նման դասավարության ընթացքում ՌԴ-ի նախագահն ընդունում է Թուրքիայի իր գործընկերոջն ու հայտարարում, որ ռուս-թուրքական հարաբերությունները վերադարձել են մինչ ճգնաժամային վիճակին։ Ինչքան էլ որ Պուտինը հրապարակային հայտարարի, թե հարաբերությունները մինչճգնաժամյան մակարդակին են հասել, Թուրքիա-ՌԴ հարաբերություններում կա փոխադարձ անվստահություն, ինչն էլ այդ հարաբերությունները խարխուլ է դարձնում։
Թեւ ՌԴ-ին հաջողվեց Թուրքիային ստիպել Սիրիայում իր խաղը խաղալ, ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը չի մոռանա Թուրքիայի «թիկունքից հարվածը»։ Սակայն այս պահին ՌԴ-ի շահերը ստիպում են համագործակցել Թուրքիայի հետ, սակայն որոշակի հեռավորություն պահելով։
Թուրքիային եւս ՌԴ-ի հետ համագործակցությունն ու հարաբերությունների կարգավորումը կարեւոր է։ Արեւմուտքի հետ լարված հարաբերությունները, Մերձավոր Արեւելքում տեղի ունեցող իրադարձություններից Թուրքիային խաղից դուրս թողելը, Էրդողանին ստիպում է ՌԴ-ի հետ կարգավորել հարաբերությունները։
Թուրքիայում հասկանում են, որ միեւնույնն է՝ ՆԱՏՕ-ի անդամ լինելով՝ պաշտպանական համակարգը 100 տոկոսով չի լինի ինտեգրել այլ տիպի համակարգերի հետ, սակայն ստիպված են C-400-ների գնմանը գնալ՝ փորձելով այն ԱՄՆ-ի դեմ որպես շանտաժ օգտագործելով։ Ի վերջո, Թուրքիայում հստակ պատկերացում ունեն..
Թուրքիայում հասկանում են, որ միեւնույնն է՝ ՆԱՏՕ-ի անդամ լինելով՝ պաշտպանական համակարգը 100 տոկոսով չի լինի ինտեգրել այլ տիպի համակարգերի հետ, սակայն ստիպված են C-400-ների գնմանը գնալ՝ փորձելով այն ԱՄՆ-ի դեմ որպես շանտաժ օգտագործելով։ Ի վերջո, Թուրքիայում հստակ պատկերացում ունեն, թե ՌԴ-ն ինչու է իրենց համաձայնվել վաճառել C-400-ները, ավելին Թուրքիայում գիտեն, որ ռուսները չեն մոռացել «տաք ջրեր իջնելու» (Միջերկրական ծով դուրս գալու) նպատակների մասին, սակայն այս պահին ռուսները կպաշտպանեն իրենց, չէ՞ որ պատմությունը կրկնվելու սովորություն ունի։
Նշենք, որ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նոյեմբերի 22-ին կրկին այցելելու է Ռուսաստան, որտեղ Սոչիում հանդիպում է ունենալու ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ: Հատկանշական է, որ սա Թուրքիայի նախագահի արդեն երկրորդ այցն է ՌԴ վերջին 10 օրվա ընթացքում: Նոյեմբերի 14-ին Ռուսաստանի եւ Թուրքիայի նախագահները Սոչիում ավել քան 4 ժամ տեւած բանակցություններ էին վարել:
