News
Լրահոս
News
Ուրբաթ
Մարտ 29
Տեսնել լրահոսը

Հայաստանում տարաբնույթ քննարկումների տեղիք է տվել թուրք պրոֆ. Հասան Օքթայի հայաստանյան այցը, որի ժամանակ նա լուսանկարվել է  մատերով «Գորշ գայլերի» նշանը արած եւ այն տեղադրել ֆեյսբուքյան իր էջում։ Ով է Հասան Օքթայը եւ ինչ է նշանակում «Գորշ գայլերի» նշանը։ Այս հարցերը NEWS.am-ին մեկնաբանել է թուրքագետ Անդրանիկ Իսպիրյանը։

Հայտնի դարձավ, որ Հասան Օքթայը վերջին անգամ Հայաստան եկել էր թուրքական «Անադոլու» գործակալության արտաքին հարաբերությունների բաժնի ղեկավարի հետ, որի ընթացքում հասցրել էր հանդիպել լրագրողների, վերլուծաբանների եւ քաղաքական գործիչների հետ։ Հասան Օքթայն այդ հանդիպումների լուսանկարները տեղադրել էր իր ֆեյսբուքյան էջում։

Բայց զավեշտալին այն է, որ իրեն լուրջ պրոֆեսոր ներկայացնող Հասան Օքթայը նաեւ լուսանկարվել էր մատներով թուրքական ազգայնական «Գորշ գայլերի» նշանն արած եւ այդ լուսանկարները նույնպես տեղադրել ֆեյսբուքում։ Հենց այս փաստը տարբեր մեկնաբանությունների առիթ դարձավ հայկական մամուլում եւ սոցցանցերում։

Հայտնի է, որ Հասան Օքթայը Թուրքիայի ծայրահեղ ազգայնական «Ազգայնական շարժում» կուսակցության անդամ է եւ  նա չի թաքցրել դա։ Հասան Օքթայը եղել է Հայոց ցեղասպանության ժխտողականությամբ զբաղվող Անկարայի Հայկական հետազոտությունների ինստիտուտի ղեկավարը 2003-2004 թվականներին։ Հենց այդ ժամանակահատվածում էլ Հասան Օքթայն այցելել էր Հայաստան, հանդիպել պատմաբանների հետ, այցելել Ցեղասպանության հուշահամալիր եւ թանգարան։ Նա 2007-ին հրատարակել է «Հայկական աղբյուրներում թուրքերը եւ մոնղոլները» գիրքը։ Ավելի ուշ, արդեն 2009-ին ստեղծել է Կովկասյան ռազմավարական հետազոտությունների կենտրոնը (Kafkassam), որտեղ նաեւ վերլուծություններ են գրում Հայաստանից։  Հենց այս ժամանակահատվածում էլ նա սկսել է հաճախակի այցելել Հայաստան։

Իսկ ովքեր են «Գորշ գայլերը», ովքեր են «Ազգայնական շարժում» կուսակցության անդամները եւ ինչ է նշանակում մատներով «Գորշ գայլերի» նշանը։

Թուրք ազգայնականների լեգենդար առաջնորդ Ալփարսլան Թյուրքեշը 1969 թվականին Ադանայում տեղի ունեցած կոնգրեսով հայտարարել է ազգայնական ուժերը միավորող նոր կուսակցության մասին՝ «Ազգայնական շարժում»  կուսակցություն (MHP), իսկ ինքն ընտրվել այդ կուսակցության առաջնորդ։  Ազգայնականները քաղաքական պայքարում հաջողություն չունենալով՝ 1968-ին սկսեցին բացել «Կոմանդոսների» ճամբարներ, որոնցում պատրաստություն անցածները համալրում էին ազգայնական-իդեալիստների շարքերը։  Հասարակական բողոքներից հետո այդ ճամբարներն ավելի ուշ կոչեցին «Գորշ գայլեր» կամ «Իդեալիստներ»։

Ազգայնական-իդեալիստների թիրախները 1970-ականների սկզբից դարձան համալսարանների ձախ հայացքներ ունեցող ուսանողները, իշխանությունների ներկայացուցիչները եւ արհմիությունները։ MHP-ի իդեալիստները կամ այլ կերպ ասած «Գորշ գայլերը» մինչեւ 1980 թվականի ռազմական հեղաշրջումը Թուրքիայում քաոս էին ստեղծել իրենց արյունալի հաշվեհարդարներով։

1980-ի սեպտեմբերի 12-ի ռազմական հեղաշրջումից հետո Թուրքիայի Ազգային անվտանգության խորհրդի որոշմամբ արգելվել է բոլոր կուսակցությունների, այդ թվում եւ MHP-ի գործունեությունը, պետականացվել MHP-ի ունեցվածքը եւ դատական գործեր հարուցվել Ալփարսլան Թյուրքեշի եւ մյուս ղեկավարների դեմ։ 6 տարի տեւած դատավարության ավարտին MHP-ի 5 անդամի նկատմամբ կայացվել է մահապատժի վճիռ, 9 անդամի դեմ՝ ցմահ ազատազրկում եւ 219-ի դեմ տարբեր պատժաչափեր։ Ալփարսլան Թյուրքեշը բանտում է անցկացրել 4 տարի 6 ամիս։

Տարբեր աղբյուրներ նշում են, թե MHP-ի թեւերի, այդ թվում «Գորշ գայլերի» եւ սոցիալիստական խմբավորումների եւ կուսակցությունների միջեւ բախումների ժամանակ սպանվել է մինչեւ 5 հազար հոգի, որոնց մեծ մասը սոցիալստական հայացքներ ունեցողներն են։ Հայտնի է, որ այդ սպանությունների գործերով մոտ 700 դատական գործեր են հարուցվել։

1992 թվականին ընդունվեց օրենք, որից հետո բացվեցին 1980-ի հեղաշրջումից հետո փակված կուսակցությունները։ MHP-ն եւս բացվեց եւ արագ մտավ քաղաքական ասպարեզ եւ մինչեւ հիմա գործում է որպես քաղաքական լեգալ կուսակցություն։

«Ազգայնական շարժում» կուսակցության անդամներն մատներով «Գորշ գայլերի» նշան են անում։ Թուրքական ազգայնականները համարում են, որ գորշ գայլը խորհրդանշում է թուրքի ազատության ձգտումը։ Ներկայում «Գորշ գայլերի» մատներով նշանը թուրք ազգայնականները սկսել են կիրառել 1991 թվականից։

ԽՍՀՄ փլուզումից հետո Ալփարսլան Թյուրքեշը մեկնել էր Բաքու, որտեղ Աբուլֆազ Էլչիբեյի կազմակերպած հանրահավաքի ժամանակ բազմահազարանոց ամբոխը Ալփարսլան Թյուրքեշին դիմավորել է մատների հատուկ ժեստով, որն էլ հետագայում սկսեցին օգտագործել Թուրքիայի ազգայնականները։ «Գորշ գայլերի» նշան կոչվող մատների կոմբիանացիան հետեւյալն է՝ ճկույթը եւ ցուցամատը վեր են պարզված, իսկ միջնմատը, մատնեմատը եւ բութը իրար են միացված, այսինքն, գայլի գլուխ է դառնում այդ կոմբինացիան։

Ժամանակին Ալփարսլան Թյուրքեշը հետեւյալ կերպ է մեկնաբանել «Գորշ գայլերի» նշանի իմաստը։ Ըստ Թյուրքեշի՝ ճկույթը՝ թուրքն է, ցուցամատը՝ իսլամը։ «Այդ շարժումը անելու ժամանակ մատների արանքում ազատ տարածություն է մնում, որն էլ աշխարհն է, իսկ բթի, մատնեմատի եւ միջնամատի միացված կետն էլ կնիքն է։ Այսինքն, «Գորշ գայլերի» նշանը ցույց է տալիս, որ թուրք-իսլամական կնիքը դնում ենք աշխարհի վրա»,-ասել է Թյուրքեշը։

!
Այս նյութը հասանելի է նաև   Русский
Տպել
Ամենաշատ